DEDİĞİ SULTAN MENAKIBNAMESİNDE TESPİT EDİLEN KERAMET MOTİFLERİ ÜZERİNE KÜLTÜREL BİR İNCELEME

Authors : Hasan Savaş

Pages : 253-265

Doi:10.60163/hbv.107.012

View : 49 | Download : 39

Publication Date : 2023-09-29

Article Type : Research

Abstract :Veliler, yaşanılan dünyanın kutsal tarafını oluşturan ve olağanüstü özelliklere sahip olduğu düşünülen temsilcilerdir. Bu şahsiyetlere ait unsurlar, kutsal kabul edilmiş ve toplum muhayyilesinde Tanrı ile kul arasında aracı kişi olarak benimsenmiştir. Halk Müslümanlığında da aynı eğilim söz konusu olup velilerin hayat hikâyelerini ve kerametlerini muhtevasında barındıran pek çok menkıbe teşekkül ettirilmiştir. Özellikle velilerin kutsallıklarının geniş kitlelere yayılabilmesi ve kerametlerin toplumsal kabulü, inandırıcılık vasfı olan menkıbeler aracılığıyla sağlanmıştır. Bu menkıbelerin bazıları geniş bir coğrafyada yayılım gösterirken bazıları ise dar bir alanda yayılım göstermiştir. Dediği Sultan ile ilgili menkıbeler belirli bir bölgede teşekkül etmiş ve velinin kutsallığı sadece yayıldığı dar sahayla sınırlı kalmıştır. Tarihî hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmayan Dediği Sultan, Konya’nın velileri arasında yer almaktadır. Ahmet Yesevi soyundan geldiği düşünülen Dediği Sultan hakkındaki bilgiler menkıbelere dayanmaktadır. Menakıpnameye göre Dediği Sultan, haz veren bütün maddi duygulardan arınmış ve çeşitli olağanüstülükler gösteren bir veli olarak karşımıza çıkar. Dediği Sultan’ın kerametlerini barındıran menakıpnamesi hem onun menkıbevi hayatını hem de çeşitli inanç ve kültürel unsurları muhtevasında barındırır. Buradan hareketle menakıpnamede yer alan keramet motifleri tasnif edilerek evrensel motif numaraları verilmiştir. Tespit edilen keramet motifleri üzerine kültürel bir inceleme yapılmış ve geçmişten günümüze taşınan eski Türk inançlarıyla İslamiyet’in bir sentezi olan veli kültü ortaya konulmuştur.
Keywords : Kültür, Menkıbe, Veli, Keramet, Dediği Sultan