HACI BEKTAŞ VELİ’NİN VELÂYETNÂME ADLI ESERİNDE YER ALAN HALK KÜLTÜRÜ UNSURLARINA İŞLEVSEL BİR BAKIŞ

Authors : Cafer Özdemir

Pages : 197-218

View : 23 | Download : 6

Publication Date : 2016-06-08

Article Type : Research

Abstract :Velâyetnâmeler, mutasavvıfların veya din büyüklerinin olağanüstü hallerinin anlatıldığı eserlerdir.Genellikle menâkıbnâme adıyla bilinen ve Türk toplumunda oldukça rağbet gören bueserler, ilgili kişinin büyüklüğünü kerametleri vasıtasıyla dile getirmektedir. Başta Anadolusahası ve Balkanlar olmak üzere, menâkıbnâme örneği olarak yaygın olanlardan biri de HacıBektaş Velî’nin hayatı etrafında şekillenen "Velâyetnâme” adlı eserdir. Eserin tam olarak anlaşılmasıve tasavvuf kültürünün kavranılması bu açıdan büyük önem taşımaktadır. Çalışmada,Velâyetnâme’de yer alan halk kültürü unsurları tespit edilmiş ve bu unsurların bağlamlarıdikkate alınarak hangi işlevlerde kullanılabileceği düşünülmüştür. Eserin bir halk edebiyatıürünü olarak genel anlamda kültürü yaşatma ve gelecek kuşaklara aktarma işlevine sahip olduğugörülmüştür. Bunun yanında eserin içerisinde yer alan çeşitli kültür unsurlarının özelişlevlerde de kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunları "haber verme, ağırlama, kendini ispatlama,birleştirme, sağaltma, gizlenme, düşünceyi kabul etme, şükür, cezalandırma, bereket, helâlrızık kazanma, koruyuculuk ve inandırma” şeklinde sıralamak mümkündür. Bu işlevler eserdeyer alan kültür değerleriyle birlikte Türk toplumunun temel kodlarına ışık tutmaktadır.Sonuçta Alevi-Bektaşi toplumunda yaygın olarak bilinen Velâyetnâme’nin teşekkül ettiği zamanve mekândaki toplumsal dokuyu başarıyla yansıttığı, Anadolu’nun İslamlaşma sürecinede olumlu katkı sağladığı söylenebilir. Ayrıca Velâyetnâme’nin Türk halk kültürü açısındanzengin malzemelere sahip olduğu, bunların tesadüfi olarak eserde yer almadığı, çeşitli fonksiyonlarıicra ettiğini söylemek mümkündür. Bu açıdan Velâyetnâme, Türk kültürünün temeltaşlarından biri olarak değerlendirilmiştir.
Keywords : Velâyetnâme, halk kültürü, bağlam, işlev