Enantiosemic Features of the Words in the Uzbek Language (Özbekçe Kelimelerin Enantiyosemik Özellikleri)

Authors : Odilov Yorqinjon Rahmonalievich

Pages : 173-181

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2015-12-15

Article Type : Research

Abstract :In this article the occurrence of the phenomenon of enantiosemy and its nominative and subjective evaluative aspects are focused on. The distinguished aspects of nominative and subjective evaluative enantiosemy have been described. It is known that the semantic structure of the word consists of the lexical and connotative meaning of the word. In linguistics, particularly, in the researches and literatures on enantiosemy the phenomena of enantiosemy are distinguished according to occurrence on the base of which meanings of the semantic structure of the word. Compare: Тўй тарқади, қизни никоҳ қилди. Авазхон йигитлари билан тўйчилар ҳам қайтди (The wedding broke up, the girl was betrothed. Avazxon’s fellows and the guests of the wedding returned) ("Бўтакўз”); Агар ҳозирлик кўрмай шаҳарни кутсак, шаҳар- дан ёрдам чиқа бермаса, худди тўёнага ишониб, қўй олмаган тўйчи каби тўй қозонини тўнкаришга мажбур бўламиз (If we rely on the help from the city, we will have to cancel the wedding) (А.Қодирий, "Обид кетмон”). These opposite meanings show that they appeared on the basis of the lexical meaning of the word and don’t have the speaker’s modal attitude, and also this opposition in the meaning show that it is combined under one theme group based on the close relations of people. So, we can consider the word тўйчи to be a nominative enantiosemy because this word means "a guest and a host”. These two meanings have a strong base being in the same style. These both meanings of the word are usual, the word combination is enough for the listener to understand, because, these meanings exist in the semantic structure of the word up to the speech. The article examines the essence of enantiosemy through ironical and sarcastic use of evaluative words. The ways of the evaluative word change towards pejoration and melioration are outlined. The cases of hypocoristic use of swear words are reviewed. In illustrating the aspect of enantiosemy occurring in the result of subjective evaluation of the speaker we preferred to call it subjective evaluative enantiosemy. This aspect is seen in the following example by the words to become upset, poor thing, to punish: Оқ подшо шу қадар хафа бўлибдиларки, Черняевни капитанлик ун- вонидан маҳрум қилиб... генерал унвонини берибдилар. Банди бриллиант билан жилоланган олтин қилич ҳадя қилибдилар... Бир "бечора”ни "жазолаш” бўлса, шунчалик бўлади-да!! (The Tsar became so upset, that he deprived Chernayev of his title of Captain….and gave him a title of General. He presented him a gold sword with a hilt furbished with brilliant..."Punishing” a "poor thing” can be so much as it is) (Ў. Ҳошимов, Дафтар ҳошиясидаги битиклар). Using a word with an opposite meaning is clarified by how well the author masters the language, his skills of using linguistic devices. The author’s article is dedicated to study the phenomenon of enаntiosemy which is a specific unit of lexicology. The author studies enantiosemy, which can be inferred from the nature of opposition in meaning, dividing them into nominative and subjective- evaluative enantiosemy. He states that denotative meanings of a word, should be understood as the term of nominative enantiosemy while oppositive meanings of a word, showing the speech’s this or that subjective attitude and meanings of word, perty to a certain on text should be taken under the terms of subjective-evaluative enantiosemy this two types of enantiosemy which can be distinguished with help of above – mentioned features are revealed on the basis of the materials from the Uzbek language. The author holds a specific position in approaching this phenomenon as type of polysemy, apart from other researchers–dedicated on enantiosemy. This approach can serve as a basis for conclusion on existence of both integral and differential chemas among the oppositive meanings of words. as well, this article also touches upon conditions of revealed subjective-evaluative and the problems on aspect of antiphrasis giving distinctive theoretical conclusions. Makale, dil bilimine ait enantiyosemi hadisesi ve onun nominatif, öznel-değerlendirici gibi türlerini incelemeyi amaç edinmiştir. Makalede nominatif ve öznel-değerlendirici enantiyoseminin farklı özelliklerine değinilmiş, söz konusu özelliklerin leksik ve konotatif anlamlar temelinde meydana geldiğine dikkat edilmiştir. Dil biliminde, özellikle de enantiyosemi hadisesinin ele alındığı çalışmalarda bu olayın yukarıda andığımız çeşitleri kelimenin hangi anlamları temelinde ortaya çıktığı değerlendirilmiştir. Bunlar, zıt anlamlı kelimenin saf leksik anlamlarıdır ve içlerinde konuşanın yaklaşımını bulundurmazlar. Buna göre toyçi (düğüncü) kelimesinin "misafir” ve "sakin” anlamları arasındaki zıtlık bir enantiyosemi örneğidir. Bu anlamlar kelimenin bilinen anlamlarıdır ve diğer kullanımlarda da aynı zıtlığı korur. Makalede kelimenin dolaylı anlamda kullanılmasıyla da enantiyoseminin ortaya çıktığına, yani olumlu anlama sahip bir kelimenin olumsuz, olumsuz anlama sahip kelimenin de olumlu anlam taşıdığına dikkat çekilmiştir. Bu tür enantiyosemi daha çok konuşmacının öznel yaklaşımı sonucu ortaya çıkar. Bir kelime metin içinde konuşanın iletişimsel-durumsal amacı ve öznel yaklaşımına göre ters anlamda kullanılabilir. Makalede, enantiyosemi kelime bilimine ait özel bir hadise olarak ele alınmıştır. Müellif, anlam karşıtlığının doğal yapısına dayanarak enantiyosemiyi nominatif ve öznel-değerlendirici şekilde iki türe ayırmıştır. Nominatif enantiyosemi olarak kelimenin nominatif anlamları arasındaki zıtlık, öznel-değerlendirici enantiyosemi olarak da öznel (olumlu-olumsuz) anlamlar arasındaki zıtlık kabul edilmiştir ve Özbek dili örneğinde bunu kanıtlamıştır. Diğer dil bilimcilerden farklı olarak enantiyosemiye çok anlamlılığın özel türü olarak bakmıştır. Bu yaklaşım, integral anlamlar arasındaki yakınlığı ve diferansiyel anlamlar arasındaki karşıtlığı daha açık ortaya koymaya yaramıştır. Ayrıca makalede öznel-değerlendirici enantiyosemi ve antifrazis hadiseleri arasındaki farklar hakkında da önemli teorik özetlemeler ve genellemeler yapılmıştır.
Keywords : Enantiosemy, nominative and subjective evaluation, antiphrasis, diachronic and synchronic, Enantiyosemi, öznel ve nesnel değerlendirme, karşıtlama