SAROS KÖRFEZİ KUZEY KIYISINDA BİR KALE: MECİDİYE VE ÇEVRESİNDEKİ ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR HAKKINDA ÖN DEĞERLENDİRME

Authors : Ahmet Yaraş, Gamze Üsküplü Akgül, Hasat Akgül

Pages : 111-128

Doi:10.22520/tubaar.1310460

View : 96 | Download : 106

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research

Abstract :Saros Körfezi’nin kuzey kıyısında, körfeze en hâkim konumda yer alan Mecidiye, stratejik konumu nedeniyle bölgenin en önemli kale yapılarından biridir. Kale hakkında bugüne kadar bilimsel anlamda detaylı bir kazı ve araştırma projesi yapılmamıştır. Körfezin özellikle kuzey kıyıları arkeolojik açıdan son derece bilinmezdir. 2022 yılında bakanlıktan gelen arkeolojik kazı izni doğrultusunda ilk kez bilimsel çalışmalar tarafımızca başlatılmıştır. Mecidiye Kalesi ve yakın çevresindeki yüzey buluntuları sayesinde, bölge arkeolojisine dair yakın gelecekte çok önemli yeni sonuçlar ortaya koymak mümkün olacaktır. Bugüne kadar yeterli bilimsel çalışmanın yapılmadığı Saros Körfezi’nin kuzey kıyılarında son yıllarda ciddi ve çarpık bir yapılaşma süreci yaşanmaktadır. Mecidiye Kalesi başta olmak üzere yakın çevresinde de çok sayıda kaçak define kazısı tespit edilmiştir. Ayrıca bölgede açılan ve faaliyetlerine büyük bir hızla devam eden taş ocakları, tüm Trakya’da olduğu gibi Saros Körfezi’nin tarihi ve ekolojik bütünlüğünü de ciddi anlamda tehdit etmektedir. Bölgede yaptığımız ön çalışmalar sonucunda, Mecidiye köyünün güneyindeki, kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu ince ve uzun dar ovanın Antik Çağ’da önemli bir koy olduğu ancak zaman içinde derelerin getirdiği alüvyonla dolduğu anlaşılmıştır. Bu koyun en kuzeydoğu ucunda, bugüne kadar lokalizasyonu yapılmamış ve henüz bilinmeyen bir yerleşme olduğu saptanmıştır. Söz konusu yerleşmenin tescil edilmesine yönelik başvurular Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne yapılmıştır. Bugüne kadar, Saros Körfezi’nin kuzey kıyılarının MS 4. yüzyıldan Orta Çağ’a kadar kullanılmış olabileceğine dair iddialar ortaya konmuş olup bunlar farklı araştırmacılar tarafından tekrarlanmıştır. Bu araştırmada, özellikle Mecidiye Kalesi’nde toponomi ve tarihlendirme ile ilgili yapılan kısmı araştırmalar değerlendirilmiş, fotogrametrik çalışmalarla kalenin 3D modellemesi yapılmış, modelleme çerçevesinde surların eğim ve yerleşim katmanlarının izleri tespit edilmiş ve kalenin mimarisi detaylı bir şekilde belgelenmiştir. Mecidiye Kalesi’nin yüzey buluntuları ve Kuzey Saros kıyılarındaki ön araştırmalar sonucu bölgede bugüne kadar hiç bilinmeyen yeni yerleşimlerin ve yeni arkeolojik verilerin varlığı Hellenistik Dönem ve daha erken tarihlerde yerleşime sahne olduğunu ortaya koymuştur. Mecidiye Kalesi’nin, İbrice’nin bir ön karakolu, özellikle denizden gelebilecek tehlikelere karşı bir tahkimat noktası olarak kullanılmış olduğu düşünülmektedir. Birbirine bağlantılı olarak Mecidiye Kalesi ve çevresindeki Harman Tepe, Orta Tepe, Ayazmabayırı Tepe ve İbrice Limanı’nda erken dönem ve benzer buluntu örneklerinin olması yerleşmeleri kronolojik olarak birbirine bağlamaktadır.
Keywords : Doğu Trakya, Kuzey Ege, Saros Körfezi, İbrice, Toponomi