Sözde-bilim İnanış Ölçeği’nin (SİÖ) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Authors : Ertan Çetinkaya, M. Fatih Taşar

Pages : 497-512

Doi:10.24315/trkefd.336650

View : 26 | Download : 6

Publication Date : 2018-05-31

Article Type : Research

Abstract :Bu araştırmada sözde-bilimsel inanışları açığa çıkarmayı amaçlayan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirilmek amaçlanmıştır. Araştırma İstanbul ilinde 3 farklı ortaokulun 8. sınıfta öğrenim gören 207 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Ölçek geliştirme süreci 8 aşamada gerçekleştirilmiştir: (i) literatür tarama ve madde havuzu oluşturma, (ii) hedef kitle ile yarı-yapılandırılmış mülakat, (iii) kapsam ve görünüş geçerliği çalışması – uzman görüşü, (iv) ön uygulama aşaması, (v) esas uygulama aşaması, (vi) güvenirlik hesaplamaları, (vii) yapı geçerliği çalışması ve (viii) güvenirlik belirleme aşamasıdır. İlk aşamada geçmiş çalışmalardan da yararlanarak bir madde havuzu oluşturulmuş ve daha sonra kapsam ve görünüş geçerliğini sağlamak için bu maddeler uzman görüşüne sunulmuştur. Gelen dönütlerle birlikte maddeler ile ilgili 8. sınıf öğrencileri ile yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Bu aşamadan sonra pilot çalışma gerçekleştirilerek anlaşılmayan maddeler taslak ölçekten çıkarılmıştır. Esas uygulama ile toplanan veriler güvenirlik ve geçerlik analizine tabi tutulmuştur. Güvenirlik analizi sonucunda üst grup ile alt grup puanları arasında anlamlı farklılık olmayan ve iç tutarlığı düşüren 5 madde ölçekten çıkarılmıştır. Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ile toplam 22 madde olan ölçeğin üç boyut altında toplandığı belirlenmiştir: Sözde-fiziksel iddialar, sözde-öngörüsel iddialar ve sözde-medikal iddialar. Açıklanan toplam varyans %42,81 olarak hesaplanmış ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) aşamasına geçilmiştir. Uyum indexleri ( χ 2 /sd =1,98 , RMSEA=.069, CFI=.92, SRMR=.074) değerleri incelendiğinde modelin uyumlu olduğu görülmüştür. Güvenirlik çalışmaları ile ölçeğin tamamına ait Cronbach Alfa (α) güvenirlik katsayısı .84, alt boyutlar için de sözde-fiziksel iddialar = .83, sözde-öngörüsel iddialar = .77, ve sözde-medikal iddialar = .61 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen analiz sonuçları sözde-bilim inanış ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu ortaya koymaktadır.
Keywords : sözde-bilim, ölçek geliştirme, geçerlik, güvenirlik