Hadrianopolis/Adrianopolis Şehrinin Geç Roma İmparatorluğu ve Bizans Dönemine Ait Şehir Kuruluş Hikayeleri

Authors : Buket Kitapçi-bayri

Pages : 63-74

Doi:10.33207/trkede.1038464

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2022-07-29

Article Type : Research

Abstract :Milattan önce 8. yüzyıldan 6. yüzyıla kadar Yunan topluluklar Yunan anakarasından çıkıp Karadeniz’den İspanya’ya uzanan geniş bir coğrafyaya yayılarak buralarda şehirler kurdular. Arkaik (M.Ö. 640-480), Klasik (M.Ö. 5. yüzyıl-323) ve Helenistik (M.Ö. 323-31) dönemlerde, şehir devletleri kendilerine onur duyacakları bir kimlik yaratmakta şehri kuruluş (ktisis) hikayesi/efsanesi anlatılarından yararlandılar. Şehirlerin kurucu olarak adlandırdıkları kişiler (ktistes) şehrin ilk ve gerçek kurucusu olabileceği gibi, doğal bir felaket veya ihmalle yıkılmış bir yerleşimi yeniden inşa eden veya büyük ölçüde değiştiren veya en azından altyapıyı ve nüfusu değiştiren çok sayıda kişi de olabiliyordu. En seçkin kurucular, şehirlerin anlatmaktan asla bıkmadığı, onlara özel kurtuluş ve kuruluş bahşeden tanrılardı. Kurucu hiyerarşisinde tanrıları, farklı coğrafyalarda Yunan polisini kurmak için Helen/Yunan anavatanını terk eden mitolojik kahramanlar izlemekteydi. Roma İmparatorluk döneminde antik Yunan dili, edebi modelleri ve antik kentlerin asil (eugeneia) köklerine hayranlık duyan "philhellene” Roma İmparatorları bu kuruluş efsaneleri aracılığı ile özellikle İmparatorluğun doğusundaki kentleri Roma politik ve kültürel yapısına entegre etmeye çalıştılar. Diğer yandan özellikle imparator Augustus (hük. M.Ö. 27-14) ile Severan Hanedanlığı (M.S. 193-235) arasındaki dönemde Roma imparatorları, kendilerini şehir kurucuları (ktistes) olarak takdim ederek, kurucusu olarak adlandırıldıkları şehirlere ayrıcalık ve onursal haklar tanıdılar. İmparator Augustus ve Hadrian (hük. M.S. 117-138) bu yerel hak ve ayrıcalıkları kurumsallaştırmaya çalıştılar. İstanbul’un 230 kilometre kuzeybatısında yer alan bugünkü adıyla Edirne şehrinin de Roma İmparatorluğu döneminde ortaya çıkan bir kuruluş hikayesi bulunmaktadır. Bu kuruluş hikayesi daha sonra 10. yüzyılda üç Bizans kroniğinde ve 14. yüzyılda bir Bizans şehitlik hikayesinde tekrar edilmiştir. Makale Hadrianopolis/ Adrianopolis şehrinin geç Roma İmparatorluğu ve Bizans dönemlerine ait kuruluş hikayelerine odaklanmaktadır.
Keywords : Edirne, Adrianopolis/Hadrianopolis, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Şehir Kuruluş Hikayeleri