Şiirde Metinlerarasılığın Bir Türü: Geçişkenlik Örüntüsü

Authors : Mecnun Kandemir

Pages : 291-312

Doi:10.33207/trkede.1021718

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2022-01-27

Article Type : Research

Abstract :Temel olarak bir metindeki kurmaca öznenin kimliklerinin çoğulluğuna dayanan bir şiir tekniği olan geçişkenlik örüntüsü, farklı kişileri, zamanları, mekânları ya da kavramları uzlaştırır. Aynı zamanda bir metinlerarasılık türü olan bu örüntünün uygulamaları, farklı estetik ilkeleri ve sanat anlayışlarını benimseyen şairlerin metinlerinde görülebilir. Bu örüntünün kültürel ya da tarihsel süreçlere kuşatıcı şekilde yaklaşmak, inanç duyarlığı telkin etmek ve estetik üretime katkıda bulunarak anlam katmanlarını çoğaltmak gibi değişik işlevleri vardır. Kurmaca/metinsel kişi düzeyinde farklı metinleri bir araya getiren bir şiir örüntüsüne odaklanan bu makalede, metinlerarasılığın söz konusu biçimi farklı Türk şairlerinden seçilen örneklerle ele alınacaktır. Metinlerarasılığın özgül bir boyutunu irdeleyen bu makalenin amacı, geçişkenlik örüntüsünün ürünü olan metinlerarası ilişkilendirme biçimlerini betimlemek ve yorumlamaktır. Öncelikle bir model sunması bakımından tasavvuftaki "telvin (renkten renge girme)” kavramı hakkında kısaca bilgi verilecektir; ardından, edebiyatta, özellikle şiirde görülen, kimi yönlerden telvinle benzer olan geçişkenlik örüntüsü daha ayrıntılı şekilde incelenecektir. Ayrıca bu örüntünün karakteristik yönleri, metinlerdeki görünümleri ve işlevleri değerlendirilecektir. Sonrasında bu etmenlerin kılavuzluğunda farklı şairlerin metinleri çözümlenecek ve kimi çıkarımlar sunulacaktır.
Keywords : Türk şiiri, metinlerarasılık, geçişkenlik örüntüsü, metin kuramı, kurmaca