Molière’in Scapin’in Dolapları’na Yapılan İki Uyarlamanın Yerlilik Bakımından Karşılaştırılması: Dekbazlık-Ayyar Hamza

Authors : Emir Ali Şahin

Pages : 45-76

Doi:10.33207/trkede.875529

View : 15 | Download : 14

Publication Date : 2021-07-30

Article Type : Research

Abstract :Komedi türünde sadece Fransız edebiyatının değil, dünya edebiyatında da en önde gelen sanatçılarından biri, şüphesiz Molière’dir. Komedilerinde insanların ve toplumun zaaflarını, yanlışlarını gösterip sadece güldürmeyi değil, eğitmeyi de amaçlayan Molière, hem Türk tiyatro yazarları nazarında hem de bütün dünyada büyük bir teveccühe mazhar olmuştur. Onun bazı eserleri çeşitli sanatçı ve mütercimler tarafından Türkçeye çevrilmiş ve uyarlaması yapılmıştır. Bunlardan biri de Scapin’in Dolapları (Les Fourberies de Scapin) adlı oyundur. Scapin’in Dolapları (Les Fourberies de Scapin), usulsüz evlilik yapan Octave ve Léandre isimli gençleri, içinde bulundukları bu zor durumdan kurtarmak için çeşitli hile ve kurnazlıklar yapan uşak Scapin’in serüvenleri üzerine kurgulanmıştır. Eser önce Dekbazlık adıyla Ahmet Vefik Paşa, sonra da Ayyar Hamza adıyla Âli Bey tarafından uyarlanmıştır. Yapılan bu iki uyarlamayla ilgili birçok araştırmacı fikrini söylemiş, ancak eserler ayrıntılı bir inceleme ve mukayeseye tâbi tutulmamıştır. Scapin’in Dolapları (Les Fourberies de Scapin), merkeze alınıp düz çevirisinden yapılan alıntılarla, uyarlamalardaki karşılığı olan diyaloglardan alıntılar yapılmış, aralarındaki ortak ve farklı yönler gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sınırlılıkları da dikkate alındığında inceleme ve değerlendirmelerin sözcük sözcük, cümle cümle yapılmasının, amacı aşan bir istikamete gideceği düşünülerek, seçilmiş diyaloglardan hareketle parçadan bütüne gidilmesi yeğ tutulmuştur. Uyarlamalar, belirlenen başlıklar altında "yerlilik” kavramına göre ele alınırken strateji olarak "dil ve anlatım” üzerinde yoğunlaşılmıştır.
Keywords : Molière, , Ahmet Vefik Paşa, , Âli Bey, , uyarlama, , Scapin’in Dolapları, , Dekbazlık, , Ayyar Hamza.