Edirne Yeni Saray’daki Dârüssaâde ve Enderun Ağalarının Daireleri

Authors : Murat Kocaaslan

Pages : 277-305

Doi:10.33207/trkede.745787

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2020-07-14

Article Type : Research

Abstract :Osmanlı hanedan üyelerinin yaşadığı saray; Harem, Enderun ve Bîrun olmak üzere üç ayrı teşkilât ile yönetilmekteydi. Sarayın harem bölümünün başında bulunan dârüssaâde ağası aynı zamanda; bütün harem ağalarının, Sarây-ı Cedîd ve Sarây-ı Atîk teberdarları ve kozbekçilerinin, Haremeyn-i şerîfeyn görevlilerinin, selâtin ve vüzerâ evkafı ile dârüssaâde ağaları ve mensupları evkafı görevlilerinin amiriydi. Sarayın bir diğer teşkilatı olan Enderun teşkilatı ise derece ve hizmet itibariyle; büyük ve küçük odalar; doğancı koğuşu; seferli koğuşu, kiler odası, hazine odası ve has oda olmak üzere farklı odalardan müteşekkildi. Bu çalışma, sarayın harem ve Enderun teşkilâtına mensup ağalarının Edirne Yeni Saray’daki yaşam alanlarının tasvirini, R. Osman’ın Edirne Sarayı üzerine yapmış olduğu eseri, Saray’da 1217 Zilhicce (H.)/20 Nisan 1803 (M.) tarihinde yapılan keşif sırasında çizilmiş olan plan ve 1171 (H.) /1757-58 (M.) yılında ağalara ait yaşam alanlarında yapılan tamirata ilişkin tutulan kayıtlara dayanarak yapmaktadır. Bu bağlamda, çalışma Osmanlı Saray mimarisi araştırmalarına katkı sunmayı amaçlamaktadır. Adı geçen ağaların yaşam alanlarının tasvirini yapmanın en önemli zorluğu Edirne’deki Saray’ın günümüze ulaşmamış olmasıdır. Böyle bir durum fiziki bir gözlem yapmayı olanaksız kılmaktadır. Ancak farklı dönemlerde yapılan veya yapılması planlanan tamiratlara ilişkin tutulan kayıtlar bu zorluğu aşma bakımından oldukça fazla bilgi ihtiva etmektedir. Bu bağlamda bu çalışma ele aldığı kayıtlar ile yeni mekânların varlığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte bu konuda yapılacak olan çalışmalara da katkı sağlamaktadır.
Keywords : Edirne, Yeni Saray, Dârüssaâde, Enderun, Tamirat