TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA YER-YÖN BİLDİREN İFADELER

Authors : Türker Barış Bulduk

Pages : 193-216

Doi:10.33207/trkede.597939

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2019-07-25

Article Type : Research

Abstract :Her doğal dilin bünyesinde az ya da çok farklı ses ve/veya şekil özellikleri gösteren ve geçmişi çok eskilere dayanan farklı konuşma biçimleri vardır. Ağız denilen bu farklı konuşma biçimleri hem eski hem yeni şekilleriyle dil tarihi bakımından zengin bir kültür hazinesidir. Bunların incelenmesi ve belgelenmesi dil tarihi bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili incelemeler her ne kadar 19. yüzyılın ortalarından itibaren özellikle yabancı bilim adamları tarafından başlamış olsa da 20. yüzyılın ortalarından itibaren Türk araştırmacıların da konuya dâhil olması ile daha düzenli bir hâl almıştır. Buna bağlı olarak da ağızlardan ve konuşma dilinden birçok kelime yazı dili sözlüğüne eklenmiştir. Kelime çeşitliliği bakımından bir hazine özelliği gösteren Türkiye Türkçesi ağızlarında, yer‐yön bildiren ifadeler de önemli bir yer teşkil etmesine rağmen bu ifadelerin büyük bir bölümünün yazı dili sözlüğünde yer bulmadığı görülmektedir. Eski Türkçeden bugüne Türkçenin söz varlığında yer bulan bu ifadelerin, kelime ya da kelime grubu şeklinde kullanıldığı ve pek çoğunun Türkçenin ses yapısına uygun olduğu görülür. Bu çalışmada, Derleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili yapılan lisansüstü çalışmalar ve basılan kitaplar taranarak Türkiye Türkçesi ağızlarında yer‐yön bildiren ifadelerin tespit edilmesi ve bu ifadelerden yazı dili sözlüğünde yer almayanların belirlenmesi amaçlanmıştır.
Keywords : Ağız, Türkiye Türkçesi Ağızları, Yer‐Yön ifadeleri