İSLAM ÖNCESİ TÜRK KÜLTÜRÜNDE ATEŞ VE ATEŞE HÜKMEDENLER (MADDİ KÜLTÜR İZLERİ IŞIĞINDA)

Authors : Bahriye Güray Gülyüz

Pages : 201-223

Doi:10.33207/trkede.517405

View : 16 | Download : 17

Publication Date : 2019-01-20

Article Type : Research

Abstract :Ateşin bulunması ve kontrol edilmesi insanlığın gelişimini dinsel, düşünsel, sosyo-ekonomik olarak etkileyen, toplumsal yaşayışına yön veren önemli bir unsurdur. Öyle ki bazı inanç sistemlerinde tanrıların hediyesi ya da gazap aracı olarak kabul edilen ateş, başlı başına da bir tapım ve din oluşturacak güce sahip olmuştur. Eski Türklerin de ateşe büyük önem verdikleri, bazı inanışlarını ateş ve onunla ilgili unsurlar etrafında geliştirdikleri anlaşılmaktadır. Ateş ile tanrı, güneş, ocak, alev, ışık, duman, iyi-kötü ruhlar, hastalık, şifa, ödül, ceza gibi fiziki ve metafizik kavramlarla kurulan bağlantı sayesinde ateş kültü bazen esas bazen ise yardımcı bir unsur olarak Türk inanç dünyası içinde önemli bir yer işgal etmiştir. Ateşin sahip olduğu öneme bağlı olarak yakılış yeri, zamanı, şekli ve nedeni etrafında çeşitli ritüeller gelişmiş, kutsal ateşi yakmak ve kontrol etmek ancak seçilmiş kişilerin yetkisine verilmiş, bu kişiler ateş marifetiyle tanrı ve ruhlardan haber aldıkları gibi saçı, adak, kurban ve ölülerin ruhlarını tanrılara ulaştırmayı başarmışlardır. Bu çalışmada İslamiyet öncesi Türk kültüründe ateş kavramı etrafında gelişen inanış ve ritüeller ile kutsal ateşi kontrol etme kudret ve yetkisine sahip kişi ve yaratıkların incelenmesi amaçlanmıştır.
Keywords : Ateş, Ateşin Efendileri, Şaman, Demirci, Mitolojik Yaratıklar