SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN DAĞILMASI: KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ’NİN BAĞIMSIZLIK SÜRECİNDE TÜRKİYE-KAZAKİSTAN MÜNASEBETLERİ

Authors : Mesut Çapa

Pages : 1-23

Doi:10.33207/trkede.517337

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2019-01-20

Article Type : Research

Abstract :Mihail Gorbaçov Başkanlığındaki Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), 1989 yılından itibaren hızlı bir dağılma sürecine girdi. Ağustos 1991’de Baltık Cumhuriyetleri ve Ukrayna parlamentosu bağımsızlık kararı aldılar. Ukrayna parlamentosunun bağımsızlık kararı, 1 Aralık 1991 tarihinde halkoyuna sunularak kabul edildi. Bunun ardından Brest şehrinde bir araya gelen Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya devlet başkanları, "Sodrujestvo Nezavisimin Gosudarts” (Bağımsız Uluslar Topluluğu-BUT) kurulmasıyla ilgili bir protokol imzaladılar. Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya’nın "Bağımsız Uluslar Topluluğu” çatısı altında birleşmeleri, uzun süredir can çekişen Sovyetler Birliği’nin sonunu hazırladı. 21 Aralık 1991 tarihinde Kazakistan’ın başkenti Alma Ata’da Rusya, Ukrayna, Beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan, Tacikistan, Ermenistan ve Moldovya’nın katılımıyla bir zirve toplandı. Alma Ata Zirvesi’nde alınan karar üzerine, SSCB’nin tarihe karıştığı dünyaya ilan edildi. SSCB’nin dağılması, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri için tarihi bir dönüm noktası oldu: Türk Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını kazandılar. Nursultan Nazarbayev başkanlığındaki Kazakistan Cumhuriyeti de 16 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan etti. Türkiye Cumhuriyeti, bağımsız Türk Cumhuriyetlerini hemen tanıdı. Ardından bu ülkelerle başta kültürel olmak üzere çeşitli alanlarda münasebetlere başlandı. Bu çerçevede konsolosluklar açıldı, üst düzeyde ziyaretler gerçekleştirildi. Türkiye basınında Türk Cumhuriyetlerine geniş yer verildi. Makalede, öncelikle Kazakistan Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinde (1991-1992) Türkiye-Kazakistan münasebetleri, Türk basınından (Milliyet, Cumhuriyet, Hürriyet) yararlanılarak ele alınacaktır.
Keywords : Alma Ata Zirvesi, Ankara (Türk) Zirvesi, Bağımsız Uluslar Topluluğu (BUT), Kazakistan Cumhuriyeti, Mihail Gorbaçov, Nursultan Nazarbayev, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), Süleyman Demirel