ÇUVAŞ HALK EDEBİYATINDATÜR VE ŞEKİL ADLANDIRMALARI

Authors : Bülent Bayram

Pages : 59-83

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2014-07-10

Article Type : Research

Abstract :Çuvaşça günümüz Türk lehçeleri içerisinde taşıdığı arkaik unsurlar sebebiyle bu konuda en fazla çalışma yapılan alanlardan birisidir. Ancak 1990’lı yıllardan itibaren Türkiye’de Türk boyları üzerine çalışmalar artmışsa da Çuvaşların bu ilgiden tam anlamıyla faydalandığını söylemek zordur. Özellikle halk edebiyatı üzerine yapılan çalışmalarda diğer Türk lehçelerindeki terminolojiye çeşitli sebeplerle atıflarda bulunuluyorsa da Çuvaş halk edebiyatı terimlerinin çok fazla zikredilmediği görülmektedir. Bu anlamda dil, din ve folklor olarak arkaik unsurları yaşattığı konusuna dikkat çekilen Çuvaşların halk edebiyatı terminolojisi de bu arkaik özellikleri koruyor olabilir. Bu nedenle makalede konu, halk edebiyatı içerisinde biraz daha daraltılarak tür ve şekil adlandırmaları üzerinde durulmuştur. Halk edebiyatı araştırmalarının tür ve şekil tartışmalarına girilmeksizin terimler sırayla ele alınmıştır. Ele alınacak terimler genel olarak bilimsel araştırmalarda olduğu kadar sözlü kültürde de halk tarafından kabullenilmiş ve yerleşmiş terimlerdir. Ele alınan terimlerden yurĭ, yumah, halap gibi yaygın ve biraz da karmaşık olan terimler üzerinde daha ayrıntılı durulmuştur. Bu terimler art zamanlı ve eş zamanlı olarak ele alınmış; karşılaştırmalı bir çalışmayla bu terimlerin kökenleri ve diğer Türk boylarındaki yayılma sahaları tespit edilmeye çalışılmıştır. Çuvaş halk edebiyatı araştırmalarında kullanılan mit (mit), legenda (efsane), epos (destan) gibi terimler makale kapsamının dışında bırakılmıştır. Bunun yanında temel tür ve şekil adlandırmaları dışında kalan birçok terim de makalede işlenmemiştir.
Keywords : Çuvaşça, Çuvaş halk edebiyatı, halk edebiyatı terimleri, Çuvaş halk edebiyatı terimleri, tür, biçim