19. YÜZYIL UYGUR SÖZLÜĞÜNDE GEÇEN BAZI MİTSEL SÖZCÜKLER ÜZERİNE

Authors : Fikret Yildirim

Pages : 17-33

View : 13 | Download : 11

Publication Date : 2016-07-10

Article Type : Research

Abstract :Robert Barkley Shaw’ın A Sketch of the Turki Language as Spoken in Eastern Turkistan (Kàshghar and Yarkand) adlı Uygurca‐İngilizce sözlüğü Yeni Uygurca ve Uygur kültürü üzerine çalışan araştırmacılar için önemli bir kaynaktır. Shaw, sözlüğünde basit düzeyde Yeni Uygurca sözcüklerin İngilizce karşılıklarını vermekle yetinmemiş kimi zaman Uygurlar ve diğer Türk topluluklarının kültürel özellikleri hakkında da ayrıntılı bilgiler vermiştir. Sözlükte, Uygurların mitsel inançları, büyü ile ilgili aktiviteleri ve batıl inançları ile ilgili madde başı sözcüklere de yer verilmiştir. Makalemizde ise özellikle Uygurlar arasında kâhinlere, büyücülere ya da şamanlara verilen adlar üzerinde durduk. Shaw’ın sözlüğünde tespit ettiğimiz bu alana ait altı sözcüğün (rambal [ رمبال rambal], ḳuşnaç [ قوشناچ qushnâch], yaġrünçi [ ياغرونچي yaghrün‐chi], sinci سينچي] sin‐chi], arbaḳçi [ ارباقچي arbáq‐chi] ve közluk [ كوزلوک köz‐luk]) kökenleri ve kültürel arka planları hakkında kısaca bilgi verdik. Ayrıca Uygurlarda yas geleneği ile ilgili olarak ḳaraliḳ قاراليق] qara‐liq] sözcüğü üzerinde durduk. Bu sözcük üzerinden dinlerin ve kültürlerin birbirleri ile nasıl içi içe geçtiklerini göstermeye çalıştık.
Keywords : Uygurlar, Yeni Uygurca, Mitsel İnançlar, Kâhin, Büyücü, Robert Barkley Shaw, Etimoloji