YETİMİ KOLLA, MALINI KORU! TEREKE DEFTERLERİ VE YETİM MALLARI (1785-1875)

Authors : Fatih Bozkurt

Pages : 69-90

View : 18 | Download : 13

Publication Date : 2012-03-01

Article Type : Research

Abstract :Tarih boyunca toplumların korunmaya en çok muhtaç kesimini yetimler oluşturmuştur. Günümüze göre ortalama insan ömrünün kısa olduğu 20. yüzyıl öncesinde sağlık ve beslenme alanlarındaki yetersizliklerle beraber savaş ve doğal afetler genel yaşam kalitesini olumsuz etkilemiştir. Etkileri en çok hasta, yaşlı ve çocuk nüfusu üzerinde görülse de demografik yapıyı belirleyen bu faktörler, öte yandan, ebeveynlerinden birini ya da her ikisini kaybeden yetimlerin sayısını arttırmıştır. Osmanlılar bu konuda istisna teşkil etmiyordu. Toplumun her kesimini ilgilendiren yetimlerin himayesiyle ilgili Osmanlıların kendi tecrübe ve imkânları çerçevesinde çeşitli düzenleme ve uygulamalara başvurdukları görülmektedir. Tereke defterleri ve diğer mahkeme kayıtları konu hakkında bilgi veren kaynakların başında gelmektedir. Yetimlerin korunmasında son derece etkili bir mekanizma geliştirdikleri gözlemlenen Osmanlı uygulamasında, yetimlerin mirasçı olmaları durumunda terekelerin mutlaka görevlilerce tahrir ve taksim edilmesi kuralı kati olarak benimsenmişti. Şeriye Sicilleri’nde mevcut terekelerin çoğunun bu nitelikteki kayıtlardan oluşması, yetimliğin başlangıç safhasında tespitini ve yetim mallarının tescil edilerek korunmasını sağlıyordu.
Keywords : Yetimler, Tereke Defteri, Osmanlı Tecrübesi, İstanbul