GAGAUZ TÜRKÇESİNDE İKİLEMELER

Authors : Levent Doğan

Pages : 1637-1659

Doi:10.24315/tred.949068

View : 18 | Download : 28

Publication Date : 2021-09-27

Article Type : Research

Abstract :İkilemeler, sadece yan yana gelmiş iki sözcüğün tekrarından ibaret olmayan, bu yolla yeni kavramlar inşa ederek anlamı ve anlatımı güçlendiren dil birlikleridir. Türkçenin en eski dönem eserlerinde dahi kullanımına atıfta bulunulan ikilemeler, anlamı pekiştirmesinin yanı sıra ifadeye renk ve estetik katarlar. Bu açıdan özellikle âşık, şair ve yazarların bir yapıt vücuda getirirken sıklıkla başvurduğu ifade kalıpları olmuşlardır. İkilemelerde söz konusu etkileri sağlayan anlamsal, yapısal ve ses bilimsel özellikler vardır. Bu yüzden ikilemeler taşıdıkları nitelikler bakımından ele alınması gereken bir konudur. Türk dil biliminde konuyla ilgili kapsamlı araştırmalar yapılmıştır. Benzer araştırma ve incelemelerin Türkçenin çoğu lehçesinde de uygulandığı müşahede edilmiştir. Ancak Gagauz Türkçesinde kullanılan ikilemelerin ele alındığı bir çalışmaya denk gelinmemiştir. Bu çalışmada, Gagauz Türkçesiyle ilgili sözlüklerden, şiir kitaplarından ve diğer birçok kaynaktan tespit edilen ikilemeler; anlam, sözcük yapısı, köken, kuruluş, sözcük türü ve diziliş olarak çeşitli yönlerden incelenmiştir. İnceleme sonucunda elde edilen veriler sonuç kısmında detaylandırılmıştır.
Keywords : Gagauz Türkçesi, ikileme, yapı, diziliş, anlam