YİYECEK VE MUTFAĞIN TOPLUMSAL GÖRÜNÜMLERİ - YEMEK VE MUTFAK TİPOLOJİSİ ÇALIŞMASI -

Authors : Hayati Beşirli

Pages : 45-62

Doi:10.48131/jscs.1261843

View : 21 | Download : 20

Publication Date : 2023-06-29

Article Type : Research Article

Abstract :Gıda bir sistemdir. Bu sistem, yiyecek olarak kabul edilen bitki veya hayvanın yetiştirilmesinden başlayıp yenildikten sonra atıkların nasıl değerlendirileceğine kadar devam eder ve oldukça karmaşıktır. Yemek sistemi toplumsal yapının bir unsurudur. Farklı toplum tiplerinde sistemin görünümleri de farklı olmaktadır. Bilindiği üzere gıda sisteminin önemli bir unsurunu mutfak oluşturmaktadır. Mutfak hem yemeğin hazırlandığı mekânı ifade ederken hem de hazırlamadan sunuma kadar tüm dönüştürme etkinliklerini kapsar. Bu çalışmada mutfak yemeye ilişkin bir etkinlik alanı olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda ne yediğimiz, nerede yediğimiz ve yeme zamanımıza göre yemek ve mutfak değerlendirilmiştir. Bu aynı zamanda yemeğin bizde ve diğer insanlarda ortaya koyduğu etkiyi belirleme çabasıdır. Çalışmada bu kapsamda doğal mutfak, kutsal mutfak, politik mutfak, folklorik/kültürel mutfak olmak üzere dört mutfak kategorisi oluşturulmuştur. Oluşturulan bu dört kategori esasında yemek etkinliği ve işlevleri değerlendirilmiştir. Çalışma bu özelliği ile bir mutfak tipolojisi oluşturma amacındadır. Çalışmada belirlenen kategorilerin birbirleri ile ilişkisi, kategorilerin birbirinden ayrıştığı noktalar çalışma da belirtilmiştir. Bunun yanı sıra bazı kategorilerin birbirine oldukça yakın görünmesi mutfak etkinliğinin tamamen kültürel bir nitelik taşımasından kaynaklanmaktadır. Yemek ve mutfak sosyolojik bir olgudur. Bu olgu ele alınırken yenilebilenin ne olduğu, bunun nasıl yemeğe dönüştürüldüğü ve nasıl paylaşıldığı birçok belirleyiciye göre şekillenmektedir. Bu durum yemek ve mutfakta kültürel olanın ortaya konulmasını ve yemek sürecindeki örüntülerin incelenmesini önemli kılar.
Keywords : yemek, mutfak, mutfak tipolojisi, yemek kültürü, yemek sosyolojisi