Meliku’n-Nuḥât Ḥasan b. Ṣâfî ve Arap Dilindeki Yeri

Authors : Ramazan Özkal

Pages : 279-302

Doi:10.51450/ilmiyat.1258582

View : 23 | Download : 21

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Article

Abstract :Arap dili çalışmaları açısından diğer dini ilimlere kıyasla daha ileri ve kayda değer çalışmalar ortaya koymuş olan Hasan b. Sâfî en başta bir Arap dili âlimidir. Kendisinin Meliku’n-Nuḥât (Nahivcilerin Sultanı) olarak lakap alması ve ilim çevresince kabul görmesi bu durumun bir göstergesi niteliğindedir. Ancak onun tüm eserlerinin kayıp olması sebebiyle bu alandaki araştırmacılar tarafından gerekli değeri görememiştir. 489/1069 yılında Bağdat’ta doğan ve h. V. asır sonları ile h. VI. asırda yaşamış olan Hasan b. Sâfî, Nûreddin Mahmud Zengî dönemi ilim adamlarındandır. Şafii mezhebine mensup olan Hasan b. Sâfî yaklaşık kırk yılını ilmi seyahatlerle geçirmiştir. Hasan b. Sâfî yaşamış olduğu bu ilmi hayatın bir meyvesi olarak yazmış olduğu Arap dili eserleriyle Arap dilinde ayrı bir yere sahiptir. Hasan b. Sâfî (ö. 568/1173) muasırları içerisinde ister orijinal olsun ister olmasın muhtelif konularda çok sayıda eser veren âlimler arasındadır. Bunlardan büyük bir bölümünü Arap diline dair yazdığı eserler teşkil etmektedir. Hasan b. Sâfî ayrıca kaynak kitaplarda Dımeşk’te yaşayan en önemli âlimler arasında zikredilmiştir. Kendisinin bilinen on yedi eserinden on tanesi ve en önemlileri Arap Dili hakkındadır. Hasan b. Sâfî’nin Arap dilindeki görüşlerini nakleden bir kitabı bize ulaşamamıştır. Ancak kendisinden sonra gelen nahiv âlimleri kendi eserlerinde onun nahiv ilmindeki görüşlerine yer vermişlerdir. Bu eserler aracılığıyla onun nahiv ilmi hakkında bazı görüşleri günümüze kadar ulaşabilmiştir.
Keywords : Arap Dili, Ḥasan b. Ṣâfî, Meliku’n-Nuḥât, Nûreddîn Mahmûd Zengî