Hadis ve Siyer Kaynaklarına Göre Ledûd Olayı

Authors : Osman Aydin, Muharrem Samet Bilgin

Pages : 49-73

Doi:10.51450/ilmiyat.1092505

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research

Abstract :Hz. Peygamber, Veda haccını yapıp hicretin onuncu yılının son günlerinde Medine’ye dönmüştü. Dönüşünden yaklaşık iki ay sonra, hicrî on birinci yılın Safer ayının sonlarına doğru hastalanmış ve peşinden gelen Rebiülevvel ayında da vefat etmişti. Vefatından önce kısa ama şiddetli bir hastalık süreci geçiren Hz. Peygamber’in iyileşmesi için çeşitli tedaviler uygulanmıştır. Bunlar arasında ağzın herhangi bir yanından ilacın akıtılarak hastaya verildiği ledûd isimli bir yöntem de bulunmaktadır. Allah Resulü’nün hastalığı esnasında baygınlık geçirdiği zamanlar da olmuştu. Böyle anlarda onun hayatından endişelenen, başında bulunan ve içlerinde Hz. Peygamber’in eşlerinin de olduğu sahabeden bir grup onu iyileştirmek için neler yapacaklarına dair istişarede bulunmuşlardı. Yapılan istişareler sonucunda Hz. Peygamber’e iyi geleceğini düşünerek ledûd yöntemiyle ona ilaç vermeyi kararlaştırmışlar ve bu kararlarını o baygın veya yarı baygınken uygulamaya koymuşlardı. Kaynaklarda Hz. Peygamber’in ilaç verilmeden önce veya verildiği esnada bunu istemediğini sözlü olarak veya yarı baygın olduğu için imâ yoluyla belirtmesine karşın orada bulunanların kendisini zatülcenp hastası zannettikleri için ilacı vermekte ısrarcı oldukları anlatılmıştır. Konu hakkındaki rivayetlere göre Hz. Peygamber bir müddet sonra ayılıp tamamen kendisine gelince de ikazına aldırış etmemeleri sebebiyle onları tedip etmek amacıyla ilaçtan içmelerini salık vermiştir. Orada bulunanlar da -amcası Abbâs hariç- teker teker ilacı içmişlerdir. Hatta eşlerinden Meymûne bt. el-Hâris oruçlu olduğu halde orucunu bozarak bu ilaçtan içmiştir. Yaşanan bu ilginç olaydan hareketle kimi isim ve kesimler tarafından mesele olduğunun dışına taşınarak mütalaa edilmiştir. Nitekim yukarıda ana hatlarıyla aktarılan bu olayı müsteşrikler ve popüler tarzda eserler kaleme alan bazı müellifler maksadı aşan yorumlar yaparak Hz. Peygamber’in yakınları tarafından zehirlendiği şeklinde bir sonuca varmışlardır. Bunlardan biri olan ve bu araştırmanın yapılmasına da mesned teşkil eden İtalyan müsteşrik Leone Caetani (öl. 1935), rivayetlerden hareketle vakayı Hz. Peygamber’in eşleri tarafından zehirlenmiş olabileceği ya da onun eşlerine dahi güveninin kalmadığı şeklinde yorumlamıştır. Dolayısıyla bu makalede ledûd hadisesinin; hadis, siyer ve tarih kaynaklarında nasıl anlatıldığı ortaya konmaya çalışılacaktır. Çalışmada hadis literatürü içerisinde konuya dair aktarımlar ile siyer ve İslam tarihi kaynaklarındaki anlatımlar bir arada işlenmiştir. Çalışmanın amacı, hadis eserlerindeki rivayetlerde ayrıntıları çok fazla verilmeyen bu olayı, siyer ve tarih kaynaklarındaki verilerle destekleyerek ve arka planını ortaya koyarak meselenin hakikatini tespite çalışmaktır. Bu çerçevede rivayet metinleri arasında; karşılaştırma, akıl yürütme, analiz ve değerlendirme yapılarak çıkarımlarda bulunulmuştur. Böylece Hadis ve İslam Tarihi kaynaklarındaki aktarımlara bütüncül bir şekilde yaklaşılarak konunun kapalı kalan yönleri tetkik edilmeye gayret gösterilmiştir. Böylesi bir çalışma ile Hz. Peygamber ve ashab hakkında sonradan yapılan bir tespit denemesine ait ilmî konumun gözler önüne serilmesi amaçlanmıştır. Meselenin doğru anlaşılmasına katkı sağlayacağı ön kabulünden hareketle ledûd yöntemi ve zatülcenp hastalıklarına ilişkin konuya dair müstakil çalışmaların verilerinden istifade edilmiştir. Zira olayın doğru bir zemine taşınabilmesi adına bu iki başlığın önemli bir yeri olduğu varsayımından yola çıkılmıştır. Hz. Peygamber’in kendisine geldikten sonra ledûd yönteminin menşeine dair izahları ve kendisine zatülcenp hastalığının uğramayacağına ilişkin değerlendirmeleri de bunu desteklemektedir. Nitekim Hz. Peygamber’in bu tedavi yöntemine ve tedavide kullanılan ilaçlara rızası dışında verilmesinin yanı sıra kendi hastalığıyla alakalı olmadıkları için karşı çıktığı tespit edilmiştir.
Keywords : Hadis, Hz. Muhammed, Ledûd, Zehirlenme, Vefat, Hastalık