Sosyal Medyada Yer Alan Dini İçerikler ve Din Eğitimi Üzerindeki Etkileri: Bir Alan Araştırması

Authors : Fatma Dolunay Öztürk, Aybiçe Tosun

Pages : 607-630

Doi:10.51450/ilmiyat.1009036

View : 21 | Download : 10

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research

Abstract :Sosyal medya günümüz iletişim ve etkileşiminde en yaygın biçimde kullanılan ve etki alanı gün geçtikçe genişleyen bir araç haline gelmiştir. Sosyal ağlar günlük hayatta politika, moda, tüketim, eğlence, reklam, ekonomi ve toplumsal hareketler gibi pek çok alana etki etmektedir. Toplumsal ve kültürel alanlarda inşa gücü bulunan sosyal medya, bireyin yeni kimlikler üretip ikinci bir dünyada yaşamasına olanak tanıyan bir yapıya sahiptir. Alternatif bir sosyalleşme alanı olan sosyal medya; din, değerler, ahlakî ilkeler ve kişiler arası ilişkiler ile ilgili bireyi hem bilgilendirmekte hem de yönlendirmektedir. Bu noktada eğitim ve din eğitimi sosyal medyanın etkisinin güçlü olduğu alanlar arasında sayılabilir. Sosyal medyada yer alan dini bilgilerin bireyi etkilediği gibi din eğitimi uygulamalarını da etkilemektedir. Bugün bireylerin din eğitimine erişimi kolaylaşmış olsa da dini bilgiyle karşılaşılan kaynakların çeşitlenmesi ile birlikte eğitimin niteliği ve içeriği karmaşık bir hale gelmiştir. Bu çalışmanın amacı 12. sınıf öğrencilerine göre, sosyal medyada yer alan din ile ilgili paylaşımları dini içerik, nitelik ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine etkileri bakımından incelemektir. Nitel araştırma yöntemi ile yürütülen bu çalışmada beşer kişiden oluşan beş grup ile odak grup görüşmeleri yapılmıştır. Odak grup görüşmeleri sırasında yarı- yapılandırılmış görüşme soruları sorulmuş ve elde edilen bulgular içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Görüşme verilerinden; dini bilginin içeriği, dini içeriğin niteliği ve dini içeriğin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine yansıması temalarına ulaşılmıştır. Dini bilginin içeriği temasında sosyal ağlardaki dini paylaşımlar ile ilgili olarak katılımcılar takip etse de etmese de sosyal medyada karşılarına din ile ilgili bir paylaşımın çıkması ihtimalinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Felsefi bakış açıları temasında ise farklı inançlarla karşılaşmanın katılımcıların hem bilgilenme hem de bu inançları kıyaslama olanağı sunduğu bilgisi ortaya çıkmıştır. Din ile ilgili yorumlarda ise gündelik hayattaki herhangi bir konunun din çatısı altında yorumlanabilecek bir malzeme haline gelişi ile ilgili sonuçlara ulaşılmıştır. Dini içeriğin niteliği altında yer alan ötekileştirmeye yönelik olarak sosyal medyada İslamofobi, giyim ve yaşam tarzı üzerinden ötekileştirme, medyanın yanlılığı ve nefret söylemlerine yönelik sonuçlar elde edilmiştir. Bu konu ile ilgili; sosyal medyadaki bilgilerin denetlenmesinin güçlüğü, kaynağı belli olmayan ve güvenirlik açısından çelişki yaşatan bilgilerin varlığı da ulaşılan sonuçlar arasındandır. Sosyal medyanın yanlış yönlendiriciliğine dair bulgulardan ise sosyal medyada yer alan bilgilerin manipüle edici etkisinin olabileceği yargısı ön plana çıkmıştır. Dini içeriğin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisine yansımasına ilişkin elde edilen sonuçlar ise; bazı katılımcıların sosyal medyadaki içerikleri derse yansıtmadıkları, bazılarının ders ortamında bu içerikleri tartıştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Söz konusu tartışmalar katılımcıların bilgilerini anlamlandırmaya yöneliktir ve Din Kültürü ve Ahlak bilgisi dersi bu noktada olumlu bir etkiye sahiptir. Araştırma bulguları sosyal medyada din ile ilgili yer alan bilgilerin 12. Sınıf öğrencilerinin din, dini yaşam, ötekileştirme, doğru dini bilgiye ulaşma ve sosyal medyada yer alan bilgileri doğrulayabilme gibi noktalardan etkilediği ortaya çıkmıştır. Bu noktada doğru bilgiye ulaşabilmek için içerik kontrolü yapılmasının imkânsız olduğu ve denetlenemeyen bir alan olan sosyal medyada yer alan bilgilerin teyit edilebileceği bir mekânizmaya ihtiyaç duyulduğu söylenebilir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi sosyal medyada yer alan yanlı, yanlış, ötekileştirici ve dışlayıcı bilgi ve söylemler karşısında doğru dini bilgiye ulaşılabilecek bir alan olarak değerlendirilebilir. Bununla birlikte öğrencilerin sosyal medya okuryazarlığı ile ilgili donanımlı hale gelmeleri için fırsatlar oluşturulması gerekmektedir.
Keywords : Din Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, Sosyal Medyada Din, Dini Bilgi, 12. Sınıf Öğrencileri