تجلِّيات قانون المطابقة الخلدونيَّة في النقد المعاصر للروايات الحديثيّة: دراسة نقديّة تحليليّة

Authors : Musab Hamod

Pages : 523-546

Doi:10.5281/zenodo.4399173

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research

Abstract :Haberin vakıaya mutabakatı doğruluğunun delilidir. Ancak İbn Haldûn, mutabakatı usulcülerden farklı yorumlamış bu da çağdaş hadis tenkidini etkilemiştir. Zira onun mutabakata yaklaşımı geleneksel isnâd çalışmalarının çerçevesi dışına çıkmıştır. Bu noktada araştırmamızın problemini İbn Haldûn’un tarih ve hadis rivayetlerini birbirinden ayırması; tarihi olanları mutabakat, hadisleri ise isnâd kurallarıyla değerlendirmesi ve bunun yanı sıra söz konusu mutabakat teorisinin Ahmed Emîn ve Reşid Rıza gibi akılcı ekolün önde gelenleri tarafından tarihi haberlerle birlikte hadisi kapsayacak şekilde genelleştirilmesi oluşturmaktadır. Dolayısıyla İbn Haldûn’un mutabakat teorisinin son yüzyıllardaki hadis rivayetlerine yansımalarının ortaya konulması gerekmektedir. Buradan hareketle çalışmamızda İbn Haldûn’un mutabakat teorisinin usul ilmiyle olan farkının açığa kavuşturulması, modern hadis tenkidinde görülen etkisinin izahı ile tarihi kapsamdan hadis alanına aktarılmasında akılcı ekolün düştüğü hataların tespiti amaçlanmıştır. Araştırmada eleştirel analitik yöntem izlenmiş ve bazı bulgular ortaya konulmuştur. Araştırmada ulaşılan sonuçlardan en önemlileri, İmam Ebû Hanife’nin şahsi kanaatiyle hadisleri zayıf gördüğü şeklindeki bilginin hatalı ve İbn Haldûn’un mutabakat teorisinin hadis-i şerîf alanına aktarılmasının akılcı ekolün bir istismarı olduğudur.
Keywords : Hadis, Mutabakat Kanunu, İbn Haldun, İsnâd, Akılcı Ekol