Yerel Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Authors : Zeki Mut, Özge Doğanay Erbaş Köse, Yusuf Murat Kardeş

Pages : 988-1000

Doi:10.33462/jotaf.1393785

View : 130 | Download : 100

Publication Date : 2024-09-20

Article Type : Research

Abstract :Yerel popülasyonlar bölgeye uzun yıllar adapte olan ve ıslah programlarında önemini sürekli koruyan önemli genetik kaynaklardır. Bu çalışma 2019-2020 ve 2020-2021 yetiştirme yıllarında ekmeklik buğday yerel popülasyonlarından seçilen yüz kırk iki saf hat ve iki tescilli ekmeklik buğday çeşidinin bazı kalite özellikleri belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Denemeler 12 × 12 alfa latis deneme deseninde 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. İncelenen bütün özellikler bakımından genotipler ve yıllar (nişasta hariç) arasında istatistiksel olarak önemli farklar tespit edilmiştir. Çalışmada iki yılın birleştirilmiş ortalama değerlerine göre bin tane ağırlığının 21.32 ile 45.09 g, hektolitre ağırlığının 75.12 ile 81.09 kg, tane protein oranının % 11.77 ile 16.07, Zeleny sedimantasyon değerinin 24.31 ile 48.50 ml, yaş gluten oranının % 23.96 ile 33.61, tanede kül oranının % 1.23 ile 1.97, yağ oranının % 1.39 ile 2.29, nişasta oranının % 61.45 ile 69.81, asit deterjanda çözünmeyen lif değerinin % 3.29 ile 5.91 ve nötr deterjanda çözünmeyen lif değerinin % 13.75 ile 17.07 arasında değiştiği belirlenmiştir. Biplot grafiğine göre; hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı ve nişasta oranı arasında; kül oranı ve nötr deterjanda çözünmeyen lif oranı arasında; Zeleny sedimantasyon değeri, yaş gluten oranı ve protein oranı arasında; asit deterjanda çözünmeyen lif değeri ve yağ oranı özellikleri arasında pozitif ilişki belirlenmiştir. Ayrıca bu grafiğe göre; G99, G105, G126 ve G137 numaralı genotiplerin protein, yaş gluten ve Zeleny sedimantasyon değeri bakımından; G53, G67 ve G72 numaralı genotiplerin nişasta değeri bakımından ve G46 ile G53 numaralı genotiplerin bin tane ağırlığı bakımından en yüksek değerlere sahip olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, araştırmada yer alan popülasyonların birçoğu kalite özellikleri bakımından tescilli çeşitlerden daha iyi sonuçlar göstermiştir. Çalışmada yer alan yerel ekmeklik buğday popülasyonlarının kalite açısından önemli genetik kaynaklar olduğu ve ıslah programlarında kullanım açısından önemli potansiyele sahip oldukları belirlenmiştir.
Keywords : Buğday, Biplot, Kalite, Protein, Genetik kaynak