Küçük Menderes Havzası’nda Meteorolojik Kuraklık Projeksiyonları: Havza Ölçeğinde Zamansal ve Mekânsal Bir Değerlendirme

Authors : Yıldız Güney

Pages : 189-205

Doi:10.33462/jotaf.1257270

View : 64 | Download : 45

Publication Date : 2024-01-30

Article Type : Research

Abstract :Kuraklık, Türkiye’nin bulunduğu coğrafyada geçmişten günümüze pek çok konuda önemli etkileri olan bir doğal afettir. Küçük Menderes Havzası gibi tarımsal açıdan önemli alanlarda su kaynaklarının korunması, havza yönetimi gibi konularda kuraklığın zamansal ve mekânsal değişiminin bilinmesi önemlidir. Nitekim havzada özellikle tarım sektöründe çalışanlar tarafından kuraklığın olumsuz etkileri kendini hissettirmeye başlamıştır. Bu çalışmanın temel amacı tarımsal açıdan önemli bir saha olan Küçük Menderes Havzası’nda iklim değişikliği senaryolarını kullanarak meteorolojik kuraklıkla ilgili gelecek yıllarda öngörülen değişimleri tespit etmektir. Bu amaçla Çeşme, Selçuk, Kuşadası, Ödemiş, İzmir (Bölge) meteoroloji istasyonlarının aylık ortalama sıcaklık ve aylık toplam yağış verileri kullanılmıştır. Ayrıca HadGEM2-ES, MPI-ESM-MR, GFDL-ESM2M küresel iklim modellerinin 1971-2000 referans dönemi ile 2016-2099 yılları arası iklim projeksiyonu iki farklı senaryo (RCP4.5 ve RCP8.5) verileri Küçük Menderes Havzası’nı kapsayan bölge için aylık ortalama sıcaklık ve aylık toplam yağış olarak Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden elde edilmiştir. Öncelikle modellerin referans dönem verileri ile araştırma alanındaki meteoroloji istasyonlarının rasat verileri kullanılarak hata değerleri hesaplanmıştır. Yapılan hata analizleri sonucu araştırma alanı için en uygun model olduğu tespit edilen HadGEM2-ES modelinin gelecek dönem RCP 4.5 ve RCP 8.5 senaryolarının kaba çözünürlük sonuçları 2016-2040, 2041-2070 ve 2071-2099 yıllarını kapsayan periyotlar halinde değerlendirilmiştir. Kuraklık analizleri için elimizdeki veri setine en uygun olan ve Akdeniz Havzası’nda pek çok çalışmada kullanılmış olan Bagnouls Gaussen kuraklık indeksi kullanılmıştır. Havzanın özellikle tarımsal açıdan en önemli kesimi olan doğu kesiminde her iki senaryoya göre de periyotlar arasında kuraklık değerlerinin artacağı tespit edilmiştir. Kuraklıktaki bu değişimlerin havza yönetiminden tarıma, su kaynaklarının korunmasından ekolojiye etkileri olacaktır. Havzada yeraltı suyunun bilinçsizce tüketimi gelecekte kuraklığın etkilerinin şiddetlenmesiyle daha büyük bir problem haline gelecektir. Havza kapsamında yapılacak bütün planlama çalışmalarında bu etkiler göz önünde bulundurulmalıdır.
Keywords : İklim değişikliği, Kuraklık, HadGEM2-ES küresel iklim modeli, Bagnouls Gaussen kuraklık indisi, Küçük Menderes Havzası