Hatay ili havuç ekim alanlarında bulunan yabancı ot türleri, yaygınlıkları, yoğunlukları ve durumlarının değerlendirilmesi

Authors : Ilhan Üremiş, Soner Soylu, Şener Kurt, Emine Mine Soylu, Erdal Sertkaya

Pages : 211-228

Doi:10.33462/jotaf.645336

View : 27 | Download : 5

Publication Date : 2020-05-27

Article Type : Research

Abstract :Havuç [Daucus carota L.], yüksek seviyelerde provitamin A, amino asitler ve diğer besinleri içeren, dünya çapında önemli bir sebzedir. Hatay ili, Türkiye'nin kaliteli ve yüksek miktarda havuç üretiminin yapıldığı üçüncü bölgesidir. Havuç üretimi ve kalitesi gerek tarla gerekse depolama sırasında hastalıklar, zararlılar ve yabancı otlar tarafından etkilenir. Bu çalışmada Hatay ilinin havuç yetiştiriciliğinin yapıldığı önemli ilçelerinde tesadüfü seçilmiş tarlalarda karşılaşılan yabancı ot türlerinin varlığı ve yaygınlığı havuç bitkisin 3 farklı fenolojik dönemlerinde yapılan sürveylerle belirlenmiştir. Bölgede yapılan sürveyler sonucunda 26 familyada yer alan farklı 66 cinse ait 78 yabancı ot türü belirlenmiştir. Tespit edilen yabancı ot türleri yoğunluklarına göre sınıflandırıldığında en sık ve yoğunlukta karşılaşılanlar; Cyperus rotundus (Topalak) "A” seviyesinde, Portulaca oleracea "B” seviyesinde, Amaranthus retroflexus ve Sorghum halepense "C” seviyesinde, Alopecurus myosuroides, Amaranthus graecizans, Amaranthus hybridus, Amaranthus spinosus, Avena sterilis, Chenopodium album, Convolvulus arvensis, Cynodon dactylon, Echinochloa colonum, Euphorbia chamaesyce, Medicago spp., Physalis angulata, Prosopis farcta, Silybum marianum, Triticum aestivum, Sinapis arvensis, Trifolium spp., Zea mays, Xanthium strumarium türleri ise "D” seviyesinde gözlenmiştir. Aralarında parazitik türlerden Orobanche crenata (beyaz çiçekli canavar otu), Phelipanche ramosa (mavi çiçekli canavar otu)’nın yanısıra, Ipomoea triloba (pembe çiçekli akşam sefası) ve Amaranthus palmeri (amansız horoz ibiği) gibi çok önemli ve istilacı potansiyele sahip 55 farklı yabancı otun yaygınlık seviyesi ise "E” seviyesinde olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada kaydedilen bir diğer önemli gözlem C. rotundus’ların üzerinde saptanan ve yabancı otun biyolojik mücadelesinde kullanılma potansiyeli olan pas hastalık etmeni Puccinia romagnoliana Maire & Sacc.’nın bazı sürvey alanlarındaki topalak bitkileri üzerinde yaygın ve şiddetli şekilde bulunmasıdır. O. crenata’nın havuç kök boyuna, kök çapına ve kök ağırlığına etkilerine bakıldığı çalışmada, canavar otu havuç kök boyunda % 58.8, kök çapında % 91.9 ve kök ağırlığında ise % 88.6 oranında zararlanmaya neden olduğu hesaplanmıştır. Sonuçlar O. crenata, P. ramosa, I. triloba ve A. palmeri gibi çok önemli ve istilacı potansiyele sahip yabancı ot türlerinin bölgede yayılma riskinin bulunduğunu ortaya koyarken, bazı bölgelerde yaygın olarak gözlenenen pas hastalığı etmeninin havuç tarlalarının en önemli yabancı otlarından olan topalak ile mücadelede kullanılma potansiyelinin bulunduğunu işaret etmiştir.
Keywords : Hatay, havuç, canavarotu, Amaranthus palmeri