Nogay Türkçesinde Kalıp Sözler

Authors : Dilek Ergönenç Akbaba, Meryem Bulgarova

Pages : 1-24

View : 21 | Download : 19

Publication Date : 2021-01-28

Article Type : Research

Abstract :Her toplumda farklılıklar gösteren, ait oldukları toplumun fertlerinin teşekkür etme, ricada bulunma, dua etme, iyi dileklerini bildirme, kutlama, selamlaşma, vedalaşma vb. durumlarda alışkanlık hâlinde kullandığı, herkes tarafından bilinen kalıp ifadelere kalıp söz denmektedir. Tarihî süreç içinde yavaş yavaş yerleşerek kalıplaşan kalıp sözler; doğumdan ölüme, evlenmeden ayrılığa veya kavuşmaya kadar pek çok durum karşısında duygu ve düşünceleri ifade etmeye yarar. Kalıp sözler toplumun hafızasında saklanır, söyleneceği sırada yeniden üretilmez, olduğu gibi hatırlanarak kullanılır. Her dilde sözlü ve yazılı iletişimde kullanılan kalıp sözler; toplumun kültürüne dair verileri yansıtır. Maddî ve manevî kültür ögelerini, toplumlar arasındaki farklılıkları, gelenek ve görenekleri, bu kalıp sözlerle tespit etmek mümkündür. Kalıp sözler için söz eylemler, ilişki sözleri gibi farklı terimler de kullanılmaktadır. Söz eylemler veya kalıp sözler; konuşma dilinde veya yazı dilinde aynı kelime veya ifadelerle yer alırlar. Kişilere ve zamana göre gerektiğinde bazı ekleme ve çıkarmalar yapılır ama ufak tefek değişiklikler dışında çok büyük farklılıklar göstermezler. Bir dilin anlatım imkanlarının ortaya konması bakımından dil veya lehçelerde yer alan kalıp sözlerin tespiti gerekmektedir. Dil ve lehçeler arası aktarmalar yapılırken kalıp sözlerin özellikleri, kullanılma düzeyleri, mutlaka bilinmelidir. Kalıp sözler; Türk lehçelerinin öğrenilmesinde kolaylık sağlamasının yanı sıra, lehçeler arası aktarmaların doğru yapılması bakımından da önem arz etmektedir. Bu çalışmada; Kıpçak Türk Lehçelerinden biri olan Nogay Türkçesindeki kalıp sözler soruşturulmuştur.
Keywords : Nogay Türkçesi, Kalıp Sözler, Sosyolengüistik