Çankırı (Ilgaz-Hızardere) Karaçam ve Sarıçam Orman Alanında Oniki Dişli Çam Kabukböceği [Ips sexdentatus (Börner) (Coleoptera: Curculionidae)] Salgınında İklim ve Toprak Yapısının Etkileri

Authors : Ziya Şimşek, Nuri Öner, Yalçın Kondur, Murat Çalişgan, Muhammet Buçan

Pages : 79-92

View : 32 | Download : 12

Publication Date : 2017-07-15

Article Type : Research

Abstract :Çankırı (Ilgaz-Hızardere)  Karaçam ( Pinus nigra Arnold var. pallasiana ) ve Sarıçam ( P . sylvestris L.) orman alanında Ips sexdentatus (Börner)  (Coleoptera: Curculionidae) salgınında iklim ve toprak yapısının etkilerini incelenmesi amacıyla ele alınan bu çalışma, 2011 ve 2012 yıllarında yürütülmüştür. Çalışmada, sözü edilen alanda 1518, 1522, 1502, 1500, 1522 ve 1649 m yükseltilere yerleştirilen I.sexdentatus ’un türe özgü feromonu ile İskandinav tip tuzaklar kullanılmıştır. Feromon tuzaklarda 2011 yılında yükselti sırasıyla; 1426, 1480, 2289, 2775, 1326 ve 1603 adet olmak üzere toplam 10879 adet; 2012 yılında yine aynı sırayla 1078, 2239, 1077, 1600, 1006 ve 1346 adet olmak üzere toplam 8346 adet; iki yılda ise 19225 adet I.sexdentatus ergini yakalanmıştır. Çalışma alanından alınan toprak örnekleri laboratuarda analiz edilerek toprak özellikleri böcek yoğunluğu arasındaki ilişki araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; çalışma alanında I.sexdentatus ’un iki uçuş periyodunun bulunduğu saptanmıştır. Bunlardan birincisi; bir önceki yıldan gelen kışlayan döle, ikincisi ise bu döl ile yeni nesil erginlerinin karışık halde bulunduğu döl olduğu tespit edilmiştir. Zararlı uçuşlarının, 2011 yılında hava sıcaklığının ortalama 17,6°C ulaştığında (01 Haziran), 2012 yılında ise ort. 25,4°C’ye ulaştığında (13 Haziran) başladığı tespit edilmiştir. Yoğun uçuşlar ise 2011 yılında (Temmuz sonu-Ağustos başında) hava sıcaklığının 28,6-23,6°C arasında olduğu iki haftalık sürede; 2012 yılında ise (Ağustos ayı başlarında) hava sıcaklığının 19,2-22,7°C arasında olduğu periyotta gerçekleşmiştir. I.sexdentatus uçuşları 2011 yılında 20,1°C, 2012 yılında ise 18,3°C’den itibaren durmuştur. Çalışma alanına 5 ay (Nisan-Ağustos) süreyle düşen toplam yağış miktarı bakımından karşılaştırıldığında; 2011 yılında Nisan-Ağustos aylarında düşen yağış miktarının (326,7 mm), 2012 yılında aynı periyotta düşen yağış miktarından (102,4 mm) daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Çalışma alanının toprak nem oranı düşük (%3,2-11.75) olduğu kadar, tutulan suyun hızla buharlaştığı (ince yapılı, siltli olduğu) analiz sonucu anlaşılmıştır. Aynı zamanda, çalışma alanının toprakları genellikle fakir ve çok fakir özellikler göstermiştir. Bu durumun, kuraklığa neden olarak böcek salgınının tetiklenmesinde etkili olabileceği düşünülmektedir.
Keywords : Kabukböceği, Salgın, Toprak yapısı, Karaçam, Sarıçam, İklim, Çankırı