COVID-19 Pandemisi Sırasında Sağlık Çalışanlarında Psikososyal Etkilenme ile İlişkili Risk Etkenleri ve Koruyucu Etkenler: Bir Sistematik Derleme

Authors : Nermin Uyurdağ, Gaye Eskicioğlu, Serkan Aksu, Ahmet Zihni Soyata

Pages : 122-140

Doi:10.21673/anadoluklin.783596

View : 31 | Download : 22

Publication Date : 2021-01-30

Article Type : Review

Abstract :Amaç: COVID-19 pandemisi sırasında sağlık sistemlerinin olağandışı bir yükle karşı karşıya kalması ve dünya genelinde salgın kontrolü için kısıtlamalar uygulanması sağlık çalışanlarını psikososyal stres açısından risk grubu haline getirmiştir. Bu sistematik derlemede sağlık çalışanlarında COVID-19 pandemisi sırasında psikososyal etkilenme düzeylerinin ve ilişkili etkenlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: MEDLINE, ULAKBİM ve Türk Psikiyatri Dizini veri tabanlarında 20 Haziran 2020'ye dek olan makaleler incelenmiş, sağlık çalışanlarında psikososyal etkilenme düzeylerini geçerli ölçüm araçlarıyla değerlendiren yirmi beş araştırma değerlendirme kapsamına alınmıştır. Bulgular: Araştırmaların on yedisinin Çin’de gerçekleştirildiği gözlenmiştir. Yirmi bir araştırmada anksiyete, on dokuz araştırmada depresyon, on iki araştırmada akut stres bozukluğu belirtileri/algılanan stres, sekiz araştırmada uykusuzluk/uyku kalitesi incelenmiştir. Koruyucu etkenler olarak üç araştırmada sosyal destek, iki araştırmada psikolojik dayanıklılık, bir araştırmada başa çıkma tarzları ve bir araştırmada özyeterlilik incelenmiştir. Sonuç: Sağlık çalışanlarında en sık gözlenen durumlar sırasıyla anksiyete, depresyon ve akut stres bozukluğu olarak belirlenmiştir. Araştırmalarda genellikle ön hatlarda çalışan sağlık personelinde daha fazla psikososyal etkilenme olduğu ve salgının erken dönemlerinde daha fazla etkilenme olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Koruyucu etkenler olan sosyal destek, psikolojik dayanıklılık, özyeterlilik ve aktif başa çıkma tarzının stresin olumsuz etkilerine karşı tampon görevi üstlendiği gösterilmiştir. Sonuç olarak koruyucu ve sağaltıcı ruh sağlığı programlarının planlanması ve uygulanması için ülkemizde ve dünyada COVID-19 pandemisi sırasında sağlık çalışanlarında psikososyal etkilenme düzeylerini inceleyen daha çok araştırmaya gereksinim bulunmaktadır.
Keywords : akut stres bozukluğu, anksiyete bozuklukları, depresyon, pandemi, sağlık çalışanları