Hayvan Deneylerinde Verimliliği Artıracak Deney Tasarımları ve Denek Sayısı

Authors : Handan Ankarali, Seyit Ankarali

Pages : 248-258

Doi:10.21673/anadoluklin.556640

View : 35 | Download : 31

Publication Date : 2019-10-24

Article Type : Review

Abstract :Birçok soruna çözüm getirmek amacıyla hayvanlar üzerinde yürütülen deneysel araştırmalar, bilimin en temel aşamasıdır. Ancak bu tip denemeler, insan sağlığı ile ilgili bilimsel araştırmalarda hayati önem arz etmektedir. Çünkü insanlar ve hayvanlar arasındaki, özellikle memeliler arasındaki anatomik ve fizyolojik benzerlikler, araştırmacıları, keşiflerini insanlara uygulamadan önce hayvan modellerinde yeni tedavileri değerlendirmeye ve çok çeşitli mekanizmaları araştırmaya yönlendirmiştir. Buna karşın yanlış uygulamalar veya planlamanın eksik yapılması gibi durumlarda hayvanların gereksiz yere telef edilmesi şiddetle karşı çıkılan bir durumdur. Deneysel araştırmalardan etkin bir şekilde yararlanabilmek ve etik ihlallerin önüne geçebilmek için planlama aşamasında dikkat edilmesi gereken birçok konu mevcuttur. Bu çalışmada, hayvan deneylerinin planlama aşamasında dikkate alınması gereken konular ana hatları ile incelendi ve uygun denek sayısına karar vermede araştırıcılara yol gösterecek metodolojilerden bahsedildi. Ayrıca hayvan deneylerinde yaygın kullanılmayan ancak kullanıldığında denek sayısını ve maliyeti en aza indirgeyen, deneylerin iç ve dış geçerliliğini artıran deney tasarımlarına genel olarak değinildi. Son olarak, hayvan deneylerinin aynı materyal ile tekrarlanmasının ve meta analizlerle değerlendirilmesinin önemi vurgulandı.
Keywords : Hayvan deneyleri, deney tasarımları, örneklem genişliği, hayvan modelleri, randomizasyon