Siyer-Tefsir İlişkisi: Nisâ Sûresi 94. Âyetin Sebeb-i Nüzûlü Bağlamında

Authors : Fatih Oğuzay

Pages : 19-44

Doi:10.56288/siyer.1435008

View : 168 | Download : 138

Publication Date : 2024-04-30

Article Type : Research

Abstract :Kur’ân-ı Kerîm âyetlerini açıklamayı ve yorumlamayı amaç edinen tefsir ilmi ile Hz. Peygamber’in hayatını bütün yönleriyle ele alan siyer ilmi arasında tabii olarak sıkı bir irtibat söz konusudur. Kur’ân’da Hz. Peygamberin şahsiyeti, hayatı, savaşları, muhatapları ve dönemi hakkında önemli bilgiler yer almaktadır. Kur’ân’ın kendine özgü üslubuyla zikrettiği bu detaylar siyer ilminin ortaya çıkıp şekillenmesinde belirleyici olmuş ve bunun bir sonucu olarak tefsirler, siyer ilminin kaynakları arasında yer almıştır. Buna karşın bilhassa bazı hadiseler üzerine nazil olduğu bilinen âyetlerin tefsirinde siyer ilmi son derece önemli bir kaynaklık değeri taşımaktadır. Genel manada ise Kur’ân mesajının daha iyi anlaşılması için nüzûl döneminin bilinmesi bağlamında siyer, tefsir ilmine katkı sağlamaktadır. Araştırma, bu iki ilim arasında zikredilen irtibatın bir örnek üzerinden değerlendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmanın temel konusu, bir seriyyede yaşanan olay üzerine nazil olduğu belirtilen Nisâ sûresi 94. âyetin sebeb-i nüzûlü hakkında tefsir ve siyer kaynaklarında yer alan verilerin değerlendirilmesidir. Nüzûl sebebinin tefsir ve siyer kaynaklarında ne şekilde ele alındığı, zikredilen olaylar ve yorumlar arasında nasıl bir tercihte bulunulduğu üzerinde durulmuştur. Tefsirlerde Benî Mürre Seriyyesi’nde yaşanan bir olayın nüzûl sebebi olarak öne çıkarıldığı görülmekle birlikte başka hadiseler de zikredilmektedir. Buna karşın siyer kaynaklarında ise Batn-ı İdam Seriyyesi’nde yaşanan benzer bir olayın nüzûl sebebi olarak verilmesi temel problemi oluşturmaktadır. Yöntem olarak öncelikle başlıca tefsir kaynaklarından hareketle ilgili âyetin sebeb-i nüzûlü olarak zikredilen haberlerin tespiti yapılmıştır. Müfessirlerin söz konusu haberleri nüzûl sebebi bağlamında nasıl değerlendirdikleri ve yorumladıkları tahlil edilmiştir. Ardından tefsirlerden elde edilen bu tarihi veriler, siyer ve İslâm tarihi kaynaklarında yer alan bilgilerle mukayeseli olarak irdelenmiştir. Nihâyetinde elde edilen veriler üzerinden siyer-tefsir ilişkisine dair tespitler yapılmış ve önerilerde bulunulmuştur. Siyer ilminin, bilhassa belirli bir olay üzerine nazil olduğu bilinen âyetlerin anlaşılmasındaki rolü üzerinde durulmuştur.
Keywords : Siyer, Tefsir, Esbâb-ı Nüzûl, Benî Mürre Seriyyesi, Batn-ı İdam Seriyyesi