Âbbâsiler Devrinde Siyasi Bir Muhalif: Ezdî ve Târîhu’l-Mevsıl’i

Authors : Ibrahim Oğuzhan

Pages : 177-195

View : 22 | Download : 16

Publication Date : 2021-07-01

Article Type : Research

Abstract :İslâm kültür ve medeniyetinde tarih yazımı, Hz. Peygamber’in vefatından sonraki ilk yüzyılda başlamış ve günümüze değin gelişerek devam etmiştir. İslâm tarih yazımı, kümülatif bir biçimde ilerlemesi sayesinde çeşitli tarih yazım türlerinin ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. İslâm kültür ve medeniyetindeki tarih yazım türlerinden biri olan şehir tarihi eserleri, bu birikimin bir ürünü olmasından ötürü önem arz etmektedir. Bu araştırmada ilk dönem İslâm şehir tarihçilerinden biri olan Ebû Zekeriyyâ Yezîd b. Muhammed b. Îyas el-Mevsılî el-Ezdî (334/945-46)’nin hayatı ve Musul tarihine dair yazmış olduğu Târîhu’l-Mevsıl adlı eseri incelenmiştir. İnceleme esnasında eserin içeriğine ve yöntemine dair çözümlemelerde bulunulmuştur. Ardından Târîhu’l-Mevsıl’ın kaynak kullanımına dikkat çekilmiştir. Kur’ân-ı Kerîm, hadis-i şerif, şiir ve tarihi vesikalar gibi kullanılan kaynakların ele alınış biçimden hareketle Ezdî’nin tarihçiliği hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur. Daha sonra eserdeki; halife, vali ve kadı tasvirleri incelenmiştir. Son bölümde ise Târîhu’l-Mevsıl’ın Ali Habîbe tarafından yapılmış olan tahkikli baskısı ele alınmış ve Habîbe’nin dipnotlar aracılığıyla eserdeki tarihî malumatların anlaşılmasına dair katkısı incelenmiştir.
Keywords : İslâm Tarihi, Emevî, Âbbâsi, Târîhu'l-Mevsıl, Ezdî