NEFİS MERTEBELERİNİN PSİKOLOJİDEKİ KARŞILIKLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ROBERT FRAGER ÖRNEĞİ

Authors : Mehmet Şirin Ayiş

Pages : 547-567

View : 22 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-18

Article Type : Research

Abstract :Özet Tasavvuf düşüncesinde nefis, aslında bir tanedir. Ancak içinde bulunduğu durum göz önünde bulundurularak, emmâre, levvâme, mülhime, mutmainne, raziye, marziyye ve kâmile olarak yedi mertebede ele alınmıştır. Tasavvufun, insan nefsi ile alakalı olarak ortaya koyduğu bu yaklaşım, insanın tutum ve davranışlarını inceleyen modern psikolojinin de ilgi alanına girmiştir. Bu yüzden günümüzde hem ülkemizde hem de Batıda psikoloji alanında yapılan çalışmaların bir kısmında, tasavvuftaki nefis mertebeleri konusunun, psikolojinin bazı konularıyla birlikte ele alındığını görmekteyiz. Ancak İslam tasavvuf düşüncesinin nefis ilmine bakış açısı ile Batı psikolojisinin bakış açısı faklı olmuştur. Tasavvuf düşüncesinde insan, sürekli değişen ve gelişen dikey bir varlık olarak ele alınırken Batı psikolojisinde insan, ruhsal ve manevi yükseliş hedefi olmayan, değişim ve dönüşüme kapalı, statik ve yatay bir varlık olarak ele alınır. İslam tasavvufunun, insan nefsini ele alıştaki bu değişen, gelişen, dinamik ve dikey bakış açısı Batı’da bu ilim ile uğraşanları farklı arayışlar içerisine sokmuş ve bunun sonucunda birçok Batılı Psikolog ve araştırmacının yolu tasavvuf ile kesişmiştir. Günümüzde, Batıda psikoloji alanında yapılan bazı çalışmalarda, tasavvuftaki nefis mertebelerinin, modern psikolojinin verileri ile birlikte ele alındığı görülmektedir. Bu çalışmamızda, Amerika’da, Transpersonel Psikoloji alanında Profesör olan Robert Frager’in Kalp, Nefs ve Ruh (Sûfî Psikolojisinde Gelişim, Denge ve Uyum) adlı kitabında, tasavvuf düşüncesindeki nefis mertebeleri konusunun, modern psikolojinin verileri ile birlikte nasıl ele alındığı hususları üzerinde durulacaktır. 
Keywords : Nefis Mertebeleri, Tasavvuf, Psikoloji