İBADETLERİN FORMA İNDİRGENMESİNİN DÎNİ VE AHLÂKİ SONUÇLARI

Authors : Hafsa Kesgin

Pages : 223-251

View : 23 | Download : 16

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research

Abstract :Geleneksel fıkhın temel konu alanlarından biri olan ibâdetler genel ayrımda ahlâktan ayrı bir başlıkta değerlendirilmektedir. Farklı konu başlığı günümüzde toplumsal ve bireysel bazda ibâdet-ahlâk arasındaki ilişkinin zayıflığında da kendini göstermektedir. Adeta ibâdetler ve ahlâk arasında bağımsız bir ilişki varmış gibi bir dindârlık anlayışı ortaya çıkmıştır. İbadi açıdan hassas olan bireylerin ahlâki zafiyet taşıması sıradan bir durum olarak algılanırken dindârlığın gücü ibâdetlerin fazlalığı ve niceliğiyle ölçülür hale gelmiştir. Namaz kılmak, oruç tutmak vb. ibâdetlerin kişilerin hayatlarında karşılık bulan anlamı "sadece Allah’ın bir emrini yerine getirmek, Allah’ın rızasını kazanmak” anlayışından daha öteye gidememiştir. Söz konusu bu anlayışın nihai süreçte geldiği nokta anlam ve ahlâktan yoksun olan ve sadece forma/şekle indirgenmiş bir dindârlık anlayışı yanında ibâdet kavramının da anlam ve eksen kaymasına uğramasıdır. Bu durum namaz kılan ancak insanlara karşı enaniyet ve egosundan bir şey kaybetmeyen, zekat veren ancak toplumsal sorunlarla ilgilenmekten müstağni olan, oruç tutan ancak Allah için değil bireysel çıkar ve gösteriş için bir iş yapan bir zihniyetin de tezahür etmesine zemin hazırlamıştır. "Ahlâksız dindârlık” olarak da nitelenen bu durum günümüz toplumunun en ciddi problemini teşkil etmektedir. Burada sorunun odağı dinin formel ve zahir kısmını temsil eden ritüellerin sadece uygulanması gereken birer emir olarak telakki edilmesi ve ahlâkla olan irtibatlarının kesilmesidir. Bu bağlamda çalışmada formel ibâdetlerin toplumsal ve bireysel ıslaha nasıl etki edeceğini ortaya koyarak namaz, oruç gibi şekilsel ritüellerin hangi ahlâki ilkeleri tesis etmek maksadıyla gönderilmiş olabileceğini ve sadece formelleştirilen dindârlığın hangi dinî ve ahlâki sonuçları/sorunları ortaya çıkaracağını inceleyeceğiz
Keywords : Din, İbâdet, Ahlâk, Form, İndirgeme