TÜRK SİYASAL DÜŞÜNCESİNİN TEMEL KAVRAMLARI: YUSUF HAS HACİB’İN DÜNYA KAVRAMINI İCADI

Authors : Fatih Kocaoğlu

Pages : 307-332

Doi:10.58375/sde.1488504

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2024-05-29

Article Type : Other

Abstract :Türk düşünce dünyası keşfedilmeyi bekleyen bir hazinedir. Türk düşünce dünyası üzerine yapılacak arkeolojik araştırmalar bu yüzden arttırılmalıdır ancak arkeolojik araştırma, bilgi ve hikmet bağlamında anlaşılmalıdır. Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig adlı eseri bir yandan yönetim bilimi diğer yandan Türk düşünce dünyasına birçok özgün kavram ve bakış açısı sunmuştur. Yusuf Has Hacib’in bu eserde Türk siyasal düşüncesine kazandırdığı en önemli kavramlardan biri de dünya kavramıdır. Dünya kavramı ilk kez onun tarafından Türkçe’ye kazandırılmış ve yaygın olarak kullanılmıştır ve halen de yaygın olarak kullanılmaktadır. Yusuf Has Hacib, 11. yüzyılın siyasal ortamında ortaya çıkan Türk-İslam imparatorluklarına siyasal bir yön vermek için kaleme aldığı Kutadgu Bilig eserinde günümüzde de yaygın olarak kullanılan dünya kavramını Arapça al-dunya kelimesinden faydalanarak icat etmiştir. Dünya kavramı icat edilirken yöntem olarak önce benzer anlamlı kelimelerle birlikte kullanılarak anlam farkı ortaya konmuş, anlamı belirginleştikten sonra kelime bağımsız olarak kullanılmıştır. Bu çerçevede kavramın anlam gelişimi oluşturulurken hem somut-soyut ikilemesi hem de insansız-insani ikilemesi temel alınmıştır.
Keywords : DÜNYA KAVRAMI, Yusuf Has Hacib, Kutatgu Bilig