ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ: TÜRKİYE’NİN KAZAKİSTAN VE ORTA ASYA POLİTİKALARINDA BAĞLAYICI UNSUR MU?

Authors : Figen Aydin

Pages : 149-170

Doi:10.58375/sde.1422652

View : 25 | Download : 17

Publication Date : 2024-01-30

Article Type : Research

Abstract :Sovyetler Birliği’nin dağılması ile kurulan yeni düzende bölgesel güvenliğin sağlanabilmesi güçleşmiştir. Yaşanan bölgesel güvenlik kaygılarına ve sınır sorunlarına aranan çözümlerin başında güvenlik odaklı işbirlikleri kurmak gelmiştir. Çin, sınırlarda yaşanan güvenlik problemlerine çatı bir kuruluş ile çözüm üretmek istemiştir. Bu anlayışta Çin ve Kazakistan’ın kurucu ortakları arasında bulundukları örgüt, zamanla genişleyerek Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) halini almıştır. Asyalı ülkeler ile bölgesel güvenlik kaygıları odağında kurulan örgüt, bugün kıtanın önemli bir ortaklığı halini almasına rağmen işbirlikleri adına beklentinin altında kalmıştır. ŞİÖ’nün kurulması Kazakistan’ın bağımsızlığının ilk yıllarından itibaren, Çin-Kazakistan siyasî ilişkilerine bağlayıcı unsur olarak etki etmiştir. Türkiye ise NATO üyesi bir ülke olarak ŞİÖ’ye daimî üye olmamıştır. Fakat mütevazı bağlantılar kurarak diyalog ortağı olan ilk NATO üyesi olmayı başarmıştır. Bu minvalde Türkiye, Batı ile askerî işbirliklerine sahip olmasının yanı sıra ŞİÖ ile düzenli diyalog kuran tek ülke olmuştur. Bunun yanı sıra ŞİÖ’nün varlığı Türkiye-Kazakistan siyasî ilişkilerinde destekleyici-bağlayıcı bir unsur olarak dış politikada ortak bölgesel adımların atılmasını kolaylaştırmaktadır. Türkiye’nin çok yönlü dış politikasına örnek olan ŞİÖ ile diyalog ortaklığı, Türkiye-Kazakistan siyasî ilişkilerine ve Türkiye’nin Asyalı ülkeler ile olan işbirliklerine olumlu yönde katkılar sağlamaktadır. Çalışmada ŞİÖ’nün Türkiye-Kazakistan siyasî ilişkilerinde ve Türkiye’nin Orta Asya politikalarında bağlayıcı-destekleyici unsur olup olmadığı değerlendirilmektedir.
Keywords : Şanghay İşbirliği Örgütü, Türkiye, Kazakistan, Orta Asya, Bağlayıcılık