Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi’de Üç Tarz Siyaset: Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük

Authors : Mehmet Fatih Aslan

Pages : 142-175

View : 34 | Download : 12

Publication Date : 2021-01-31

Article Type : Research

Abstract :Daha doğru kararlar verebilmek için farklı fikirlerin incelenmesinde fayda olduğu düşünülmektedir. Bu makalede, II. Meşrutiyet Dönemi düşünürlerinden Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi Bey’in, "Üç Tarz-ı Siyaset” olarak bilinen Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük hakkındaki görüşleri analiz edilecektir. II. Meşrutiyet Dönemi’nin merkez tartışmalarından biri, Osmanlı siyasal birliğinin sağlanması adına tercih edilecek siyaset tarzının hangisi olması gerektiğidir. Ahmed Hilmi Bey, üç siyaset tarzının da Batı menşeili olduğunu ve her üçünün de birleştirmek yerine ayrıştırdığını söyler. "İttihad-ı İslam” fikrine yakın olmakla birlikte siyasi ve dini bir ittihadı imkânsız görür. Ahmed Hilmi Bey’in entelektüel tutumunun temelini İslami hassasiyet ve bilimsel bakış açısı oluşturur. Mümkün olan tek yol İslam’ın içtimai birliğidir. Bu yaklaşımını da sosyoloji temelinde izah eder. Türklüğe dair tutumu ise dönemin Türk-İslam sentezi taraftarlarına yakındır. Türk düşünce tarihinde, siyasi fikirleri pek bilinmeyen fakat dönemin en velud ve etkin isimlerinden Ahmed Hilmi Bey’in meseleye dönemin düşünürlerinden farklı bir şekilde yaklaşması ve özellikle ittihad-ı İslam fikrine sosyolojik bir yorum getirmesi çalışmanın ön plana çıkan unsurlarıdır. Ayrıca düşünürün, makalede kullanılan yazılarının tamamının orijinal haliyle eski yazı olarak kaynağından okunması, makaleyi ve kaynaklarını sahih kılma noktasında önemlidir.
Keywords : Ahmed Hilmi Bey, Üç Tarz-ı Siyaset, İttihad-ı İslam, Sosyoloji