Askerî Motifler: Delilerin Kıyafetleri

Authors : Saadet Dağ

Pages : 183-210

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2020-11-02

Article Type : Research

Abstract :Deliler Ocağı’nın Osmanlı Devleti’nde XV. yüzyılın sonlarına doğru, Rumeli’de teşekkül ettiği düşünülmektedir. Deliler, giydikleri kıyafetler, kullandıkları silahlar ve askerî manevraları itibarıyla görenler için "korkunç” denilebilecek görünümlü, cengâver askerlerdi. Deliler Ocağı günümüze göre değerlendirildiğinde, manevracı savaşçılar için popüler bir askerî ocaktı denilebilir. XVII. yüzyıla kadar ekseriyetle valilerin kapılarında görev yapan deliler, maiyetinde oldukları valilerin vefatı ya da azledilmeleri durumunda işsiz kalmakta ve eşkıyalığa meyletmekteydi. XVII. yüzyılın sonlarına doğru ateşli silahların yaygınlık kazanmasıyla birlikte klasik Osmanlı delileri popülerliklerini kaybetmişlerdir. Çünkü bu askerler barutlu tüfeklerle değil, kılıçla, baltayla, gürz ve topuz gibi savaş aletleriyle cenk ederlerdi. Bunlardan sonra yeni tip silahları kullanabilen başka bir birlik daha oluşturulmuştur. Bu yeni birliğe de ilk dönem delilere benzetilmek amacıyla "deli” denilmiştir. Ancak bunların kıyafetleri, silahları ve fonksiyonları, hatta maaşları dahi klasik delilerden farklıdır. Mesela klasik deliler, vahşi hayvan postlarını kıyafet olarak tercih ederken, kuşkanatlarını da aksesuar olarak takarlardı. Buna karşın ikinci dönem deliler ise satenden şalvar ve renkli gömlekler giyerek, klasik delilere nazaran daha sade bir görünümde olurlardı. Ancak kaynakların çoğunda bu iki farklı askerî birlik tek bir ocağı temsil ettiği için kıyafet konusu da tam olarak aydınlatılamamıştır. Söz konusu karmaşadan yola çıkan bu çalışma, amacı itibarıyla hem Osmanlı kaynaklarını hem de imkânlar dâhilinde Avrupa kaynaklarını inceleyerek, tespit edilen veriler üzerinden delilerin kıyafetleri konusundaki karışıklığa açıklık getirmeye çalışmıştır.
Keywords : Deliler Ocağı, Hayvan Postu, Kuşkanadı, Şalvar ve Gömlek