Kastamonu’da Yıkılan Tarihi Ahşap Bir Köprü: Bozkurt - İlişi Köyü Cumayanı Köprüsü

Authors : Mehmet Sami Bayraktar

Pages : 429-453

Doi:10.29135/std.1009589

View : 32 | Download : 12

Publication Date : 2022-07-09

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada, Kastamonu’ya bağlı Bozkurt İlçesi’nin 5 km. kadar kuzeydeki İlişi Köyü’nde, bulunan ancak 11 Ağustos 2021 tarihinde Bozkurt ilçesi ve çevresinde büyük zarara sebep olan bir sel ile yıkılarak ortadan kalkan geleneksel tescilli ahşap bir köprü tanıtılıp değerlendirilecektir. Çalışmamız 11 Mayıs 2016 yılında gerçekleştirilen saha araştırmasına dayanmaktadır. Köprünün inşa tarihini belirleyebileceğimiz bir kitabe veya belgeye rastlanılmamıştır. Ancak Çankırı, Ordu, Giresun, Trabzon ve Rize’de bulunan, geleneksel tarzlarıyla bu yapının benzeri olan ahşap köprülere bakılarak, yapının 19. yüzyılda inşa edilmiş olabileceği düşünülebilir. Tipoloji bağlamında "ahşap kiriş köprüler” grubuna dahil olan köprünün inşası için; kıyının gevşek dokusuna tedbiren her iki yakaya set duvarı ve köprü ayağı örülmüş ve köprüyü taşıyan kirişler bu kâgir köprü ayaklarına oturtulmuştur. Ahşap kesimin uzunluğu 13.75 m, tabliye eni 3 m. idi. Yıkılmadan önceki haliyle orijinalliğini büyük ölçüde koruyan köprü, tipik Karadeniz bölgesi kırsal yapı özellikleri göstermekteydi. Ahşap kirişler üzerinde kurulan köprü, direklerle taşınan kırma çatıyla örtülüydü. Çatının orijinalde yörede sıklıkla kullanılan tabii taş plaklarla (say taşı / marla taşı) kaplı olduğunu düşünmekteyiz. Cumayanı Köprüsü, geleneksel kırsal mimarlık yapı türlerinden biri olan ahşap köprülerin nispeten küçük ölçüdeki bir taşra uygulamasıydı. Bezemeden yoksun yapının tasarımında işlevsellik ön planda tutulmuş idi. Köprüde kullanılan ağacın cinsi yörede yaygın olan kestanedir. Yörenin bol yağışlı iklimiyle uyumlu, oldukça sağlam ve uzun ömürlü olduğu bilinen kestane, köprüler için yaygın olarak kullanılan uygun bir malzemedir. Ahşap aksamlardaki birleştirme ayrıntılarında bazı yaygın geleneksel uygulamalar görülmekteydi. Geleneksel kırsal mimarimizin az bilinen örnekleri ahşap köprülerimizin bir parçasını oluşturan Cumayanı Köprüsünün tanınması, geleneksel yapı sanatımız açısından faydalı olacaktır.
Keywords : Kastamonu, Karadeniz, Osmanlı mimarisi, ahşap köprü, kırsal mimari