M. GELDİYEV VE EKİM İHTİLALİ DÖNEMİNDE ANA DİL

Authors : Tahir Aşirov, Parahat Durdygylyjov

Pages : 40-45

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2019-06-15

Article Type : Research

Abstract :XX. yüzyılın başı Türkmenistan’da değişik kültürel ve bilimsel gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde gelişme gösteren konulardan birinin de Türkmen dili olduğu görülebilir. Bu konuda, 1926 yılında Bakü’de gerçekleşen Türkoloji kurultayına Türkmenistan adına katılan Muhammet Geldiyev’in (1889-1931) ve onun çalışmalarının ayrı bir yeri vardır. Özellikle de Geldiyev’in 1925 yılında Poltaraski’de (Aşkabat’ta) "Başlangıç Mektepte Ene Dili (hem programı)” ( باشلانغچ مه كته پده انه ءديلي هه م پپروغرامما ) ismiyle yayınladığı eseri değerlidir. Bu eser Rusça "Родной язык в начальной школе (Программа по родному языку)” şeklinde tanıtılmıştır. Bu, Sovyet Türkmenistanı’nda ana dilin okutulmasıyla ilgili günümüzde de değerini kaybetmemiş tarihi bir eserdir. Geldiyev kitabının başında "Bizim mektep” diye başlık açmış ve onda Türkmen okulların tarihini, özellikle Ekim İhtilalinin etkisi bağlamında değerlendirmektedir. Makalede , M. Geldiyev tarafından 1925 yılında Aşkabat’ta "Başlangıç Mektepte: Ene Dili (hem programı)” adıyla cedit alfabesiyle yayınlanan eserinin ana dilinin tarihi sürecinde önemi belirlenmeye ve değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Geldiyev, Ene Dili, Türkmen Dili, Türkoloji