İsveçli Misyoner Gunnar Jarring Koleksiyonunda Yer Alan Bir Anonim Uygurca Kur’ân Tefsiri Üzerine

Authors : Nur Ahmet Kurban

Pages : 53-77

Doi:10.53336/rumeli.1241610

View : 18 | Download : 5

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research

Abstract :Doğu Türkistan, yakın döneme kadar İslam dininin kurallarının geçerli olduğu bir İslam beldesidir. Nitekim XX. yüzyılın başlarında dine dayalı düzenler bir bir yıkılırken 1933 yılında Kaşgar’da Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti kurulmuştur. Bölge halkı yaşanan bütün zorluklara rağmen daha sonraki süreçte de İslamî kimliğini muhafaza etme gayreti içerisinde olmuş; millî ve mânevî değerlerini yansıtan ve ayakta tutan eserler vermeye çalışmıştır. Tarihi süreçte bölgede yazılmış eserlerin önemli bir kısmı kayıptır. Bunlardan bazıları, yabancı araştırmacılar tarafından götürülürken, bazıları Komünist Parti iktidarında ideolojilerine aykırı kabul edilerek imha edilmiştir. Az bir kısmı ise siyasi kargaşa ortamında kaybolmuştur. Bizim bu çalışmada ele alıp incelemeyi düşündüğümüz eser ise Doğu Türkistan bölgesinde geçtiğimiz yüzyılın başlarında yazılmış olan ve İsveçli bir misyoner tarafından ülkesine götürülen kıymetli eserlerden biridir. Eserin yazıldığı yıllarda dünya coğrafyasında gelişmekte olan düşünce akımlarının izlerini Doğu Türkistan topraklarında sürmek bize bölge halkını anlama imkânı verecektir. En azından İslami düşünce evrim sürecinde Doğu Türkistan toplumunun durduğu yeri tespit noktasında fayda sağlayacaktır. Bu noktadan hareketle ilgili eseri ilk bölümündeki kayıt bilgileri doğrultusunda inceleyeceğiz. Sonraki bölümde ise eserin bir tefsir olması dolayısıyla tefsir ilminin dikkate aldığı açılardan incelemeye çalışacağız.
Keywords : İslam, Uygur, tefsir, yazma eserler, Kur’ân