Yorum unsurlarıyla gelenekli Türk mûsikîsi ses icrâsına yönelik model önerisi

Authors : Mustafa Yildirim

Pages : 243-262

Doi:10.12975/rastmd.20231125

View : 50 | Download : 46

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Article

Abstract :Türk mûsikîsi eğitim sistemi yüzyıllar boyu nota kullanmaksızın meşk sistemiyle nesiller boyu aktarıla gelmiştir. Tarihi süreçte uygulanmaya çalışılan ebced ve Batı nota sistemi Türk mûsikîsinin icrâ özelliğini karşılayamayacağı endişesiyle dönemin mûsikîşinasları tarafından kabul görmemiştir. Zaman içinde Osmanlı Devleti’nin batılılaşma hareketleri etkisinden dolayı mûsikî eğitim kurumlarında Batı nota sistemi kullanılmaya başlanmış gelenekli mûsikî eğitimi olan meşk sisteminden zamanla uzaklaşılmaya başlanmıştır. Cumhuriyetten sonra kurulan konservatuvarlarda da hocaların kendi inisiyatifleri hariç tamamıyla Batı nota sistemi kullanılmaya başlanmıştır. Bu yeni önerilerin gelenekli icrâ eğitimi yapan mûsikîşinaslar tarafından kabul görmemesinin sebebi; üslup-tavır özelliğini tam mânâsıyla yansıtamayacağı düşüncesidir. Türk mûsikîsinde kullanılan vagösterilemeyeceği düşüncesi bunlardan biridir. Ancak gelenekli icrâ anlayışından kopmadan yerinde çalışmalarla bu problem yeterince olmasa da notasyonla aşılabilir niteliktedir. Bu araştırmada gelenekli icrâ anlayışından kopmadan fakat nota sistemi de kullanılarak Türk mûsikîsinin ses sistemi üzerine üslup-tavır özelliklerini öğrenciye aktarım için bir model hazırlanmıştır. Bu hazırlık aşamasında üslup-tavır özellikleri alanında çalışmaları olan araştırmacıların çalışmaları incelenmiş, gelenekli icrâcıların yorum unsurları belirlenerek nota üzerinde verilmeye çalışılmıştır. Bu yazım esnasında Hafız Postun "Gelse O Şuh Meclise” adlı eseri kullanılmıştır. Türk mûsikîsinin icrâ özelliğine göre açıklanmaya çalışılan bazı yorum unsurları 3 farklı yorum ifadesi içerecek şekilde notaya aktarılarak öğrenciye hoca eşliğinde uygulanması amaçlanmıştır. Uygulanacak yorum unsurlarının Türk mûsikîsi anlayışı üzerine açıklamaları yapılmış ve bazı örnekleri verilmiştir. Bu çalışmamıza dayanak olacak icrâ-tavır özellikli çalışmaların bu alana zenginlik katacağı kuşkusuzdur. Sonuç olarak bir eserin asıl notaları yazılmış nota sisteminin Türk mûsikîsi icrâ özelliklerini yansıtamayacağı fakat bu ve benzeri notasyon üzerinde çalışmaların bu soruna kayda değer bir çözüm getireceği görülmüştür.
Keywords : yorum unsurları, süsleme teknikleri, model, üslup, tavır