Hayvan sembolizminin Türk halk müziğine yansımaları: Baykuş örneği

Authors : Sevilay Gök, Ünsal Yılmaz Yeşildal

Pages : 531-557

Doi:10.12975/rastmd.20221045

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research

Abstract :Yüzyıllar boyu doğa ile iç içe yaşayan toplumlar, gerek yaşam biçimlerini oluşturan kültürel yapıları gerekse de dinî inançları etrafında bitki ve hayvanlara birtakım anlamlar yüklemişlerdir. Halkın sözlü kültürünün en önemli ögelerinden biri olan türkülerde de hayvan ve bitki sembolleri oldukça yaygın kullanılmıştır. Bu sembollerden biri olan "baykuş”, ölümü ve uğursuzluğu çağrıştırması bakımından binlerce yıl öncesinden günümüze kolektif bilinç aracılığıyla taşınan bir bilgi, algı ve tecrübe aktarımının sonucu olarak literatürdeki yerini almıştır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi modeli ile desenlenmiştir. Baykuş sembolünün geçtiği, TRT Türk halk müziği repertuvar arşivine kayıtlı yirmi beş, kayıtlı olmayan dokuz, toplamda otuz dört türkü; yöresi ve bestecisi, makam dizisi, ses genişliği, ölçüsü ve sözlerindeki tema bakımından incelenmiştir. Baykuş sembolünün kullanıldığı kırık havalar her yörede görülmekte, uzun havalar ise en fazla Sivas yöresinde görülmektedir. Teması aşk, sevda ve sitem olan bu türkülerin makam dizisi çoğunlukla Hüseyni’dir. Ses genişlikleri en az dört, en fazla on bir olan türkülerin ölçü sayısı dokuz farklı şekilde görülmüş, en yaygın 4/4’lük ölçünün kullanıldığı belirlenmiştir.
Keywords : Baykuş, Türkü, Türk Halk Müziği, Sembol