Dîvân’dan Nağmeler: Farklı boyutlarıyla edebiyat-mûsikî ilişkileri eski türk edebiyatı çalışmaları XIV

Authors : Bilge Karga Göllü

Pages : 2274-2279

View : 23 | Download : 13

Publication Date : 2020-02-02

Article Type : Bookreview

Abstract :Gazel, kaside, mesnevi, mecmua, yeni yönelimler, metin neşri gibi Eski Türk Edebiyatı’nın pek çok konu ve problemine odaklanan çalışmalarıyla dikkati çeken ekip, yakın zamanda Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları serisinin on dördüncü kitabıyla okuyucunun karşısına çıktı. "Dîvân’dan nağmeler: farklı boyutlarıyla edebiyat-mûsikî ilişkileri” adını taşıyan eserdeki her yazı, kitabın ismini doğrular niteliktedir. İlk sayfasından itibaren okuyucuyu yakalayan ve "farklı” bakış açılarıyla yapılmış araştırmalar, "edebiyat-mûsikî” ilişkisine değişik boyutlarda bakabilmeyi sağlamaktadır. Ayrı disiplinlerden araştırmacıların bir araya gelmesi de çalışmayı güçlendirmiştir. Hem mûsikî hem de edebiyat araştırmacılarına yol gösteren eser, disiplinler arası çalışmaların gereğine ve önemine bir defa daha işaret etmektedir. Eserin, Mûsikî ile Söz Arasında başlığını taşıyan giriş yazısında içeriğin genel bir dökümü yapılmıştır. Çalışmada göze çarpan ve araştırmacılara yarar sağlayacak bazı önemli noktalar da bulunmaktadır. Bunların okuyucuyla paylaşılması faydalı olacaktır. Ersu Pekin’in Müzik Şiirden Bağımsızlaşacak mı? adlı yazısında şiir ve müzik ilişkisi "Osmanlı şiir-müzik geleneği bağlamında” değil, modernleşme süreciyle birlikte ele alınmaktadır. Antik çağlardan bu yana şiirin müzikle aynı paralelde ilerlediği, hatta gündelik hayatın bir parçası olduğu açıkça görülebilmektedir. Şiiri müzikle okumanın âşık şiirinde de varlığına işaret eden yazar, şiirin "yazılan değil okunan” olduğunun durum üzerindeki etkisini de yeri geldiğinde hatırlatmaktadır. Araştırma, şiir-müzik ilişkisinin geçmişten bugüne genel bir görünümünü sunmaktadır. XVII. yüzyılda iki unsurun birbirine bağlılığı henüz devam ederken, XIX. yüzyılda şiirin müzikten kopmaya ve uzaklaşmaya başladığı söylenmektedir. Özellikle yüksek kültürdekilerin "yeni söyleyiş biçimleri” oluşturduğu belirtilerek, müziği şiirin "zorunlu” ölçü dayatmasından kurtaran Meragalı Abdülkâdir’e atfedilen kâmlar buna örnek gösterilmektedir. XX. yüzyılda ise müziğin, yeni arayışlarla kendi olanaklarını kullanmaya başladığı ifade edilmiştir.
Keywords : Dîvân’dan Nağmeler, edebiyat-mûsikî, eski türk edebiyatı