BOSNA-HERSEK KONULU TÜRK ROMANLARINDA OSMANLI İMGESİ

Authors : Melih Erzen, Nermina Kjorovikj

Pages : 141-155

View : 20 | Download : 10

Publication Date : 2022-11-30

Article Type : Research

Abstract :Edebiyatın vücut bulduğu toplumun hayat tarzını estetik bir şekilde kurgulayıp yansıtan bir cephesi vardır. Edebî türler içerisinde toplumu yansıtan eserler arasında hacim bakımından ilk sırada roman gelir. Romanlar üzerinden bir toplumun dini, dili, tarihi, düşünce yapısı, mimarisi, idare tarzı, savaşları gelenek-görenekleri hakkında bilgi edinilebilir. Beş asra yakın bir süre Osmanlı idaresinde kalan Bosna-Hersek, Cumhuriyet devri Türk romanında çeşitli veçheleriyle konu edilmiştir. 1970 öncesi romanlarda Bosna, Balkanların diğer kısımlarından bahsedilirken kaybedilen vatan ve göç temalarıyla öne çıkartılır. Bu dönemde olay örgüsü doğrudan Bosna’da geçen romanlarla karşılaşılmaz. Daha ziyade 93 Harbi ve Balkanların kaybedilişi meselesiyle ilişkili olarak Bosya’ya değinilir. Bosna-Hersek, 1970 sonrası Türk romanında daha etraflı bir şekilde anlatılmıştır. Özellikle Bosna-Hersek kökenli romancılar, olay örgüsü bütünüyle Bosna’da geçen romanlar kaleme almışlardır. Bu romanlardaki hâkim görüş; Osmanlıların bölgeye barış, adalet ve özgürlük getirdiği yönündedir. Osmanlı’nın barışçıl ve adil yönetimi bölge halkının Müslüman olmasında çok etkili olmuştur. Bosna’nın İslamlaşması bölgenin siyasi ve ekonomik hayatını değiştirmiş, Türk-İslam medeniyeti çerçevesinde yeni bir Bosna teşekkül etmiştir. Bu medeniyetin izleri ve etkileri; özellikle dil, kültür, hayat tarzı ve mimaride kendini göstermiştir. Osmanlı’nın yaşadığı siyasi, sosyal ve ekonomik buhran da Balkanlarda en çok Bosna-Hersek’i etkilemiştir. Bu makalede, Bosna-Hersek'i muhtelif cepheleriyle doğrudan konu edinen romanlar esas alınmış ve bölgedeki Osmanlı varlığının sosyokültürel hayat üzerindeki tesirleri, romanlardaki işlenişi itibariyle değerlendirilmiştir.
Keywords : Cumhuriyet devri Türk romanı, Osmanlı, Balkanlar, Bosna-Hersek, edebiyat ve sosyokültürel hayat.