İSLAM İKTİSADI SÖYLEMLERİNİN CUMA HUTBELERİNDEKİ YERİ

Authors : Ali Ihsan Er, Mücahit Özdemir

Pages : 150-169

View : 30 | Download : 12

Publication Date : 2019-07-28

Article Type : Research

Abstract :Cuma namazının farz olmasıyla birlikte ilk olarak Hz. Peygamber tarafından başlatılan cuma hutbesi, Türkiye’de 1924 yılından bugüne Diyanet İşleri Başkanlığı kontrolünde devam etmektedir. Ülke genelinde her cuma aynı hutbe okunmakta ve hutbeler aracılığıyla farklı toplumsal sınıflardan milyonlarca insana ulaşılmaktadır. Bu nedenle hutbe esnasında gündeme alınan her bir konu ve söylenen her bir cümle önem taşımaktadır. Literatürde hutbeler üzerine sınırlı sayıda çalışma yapılmış olmakla birlikte hutbeleri İslam iktisadı bağlamında ele alan bir yayın bulunmamaktadır. Bu çalışmada, 2001-2018 yılları arasında İstanbul’da irâd edilen hutbelere İslam iktisadına ilişkin hangi kavramların konu edildiği, ne sıklıklarla kullanıldığı ve nasıl bir muhteva ile sunulduğu incelenmiştir. Yapılan analiz sonucunda ilgili dönem içerisinde İslam iktisadıyla ilişkili farklı alanlara yönelik kavramlara çok sık olmasa da hutbelerde yer verilmiştir. Özellikle zekât ve sadaka gibi daha çok karşılıksız maddi destek vermeye ilişkin kavramlar Ramazan aylarında bilhassa hutbelerde cemaate aktarılmıştır. Bununla birlikte hâkim sistemin temel dinamikleri olan ve İslam dininde çok sert biçimde yasaklanan faiz gibi kavramlardan ise neredeyse hiç bahsedilmemiştir. Bu çalışma ile hutbeler üzerine alansal bir inceleme yapılmış ve hutbeler aracılığıyla günümüz Türkiye’sinde İslam iktisadı değerlerinin ele alınışı incelenmiştir. Ayrıca İslam iktisadının toplumda daha çok bilinmesi ve yaygınlık kazanmasının hutbeler yoluyla nasıl gerçekleştirilebileceğine dair öneriler sunularak mevcut durum ve eksikliklere işaret edilmiştir.
Keywords : Hutbe, İslam iktisadı, zekât, faiz