Hanefî Hukukunda Hukukî Düzenlemelere Etkisi Bakımından Mebî‘-Semen Ayrımı

Authors : Ünal Yerlikaya

Pages : 1-25

Doi:10.17859/pauifd.1053648

View : 20 | Download : 7

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research

Abstract :Hanefi hukuk literatürünün satım akdiyle ilgili kısımları incelendiğinde, mebî‘-semen ayrımına meşruiyet ölçütü olarak özel bir önem atfedildiği görülmektedir. Bu sebeple söz konusu ayrım, satım akdinin hukukî varlık ve geçerliliğinden sonuçlarına kadar hemen her hususla ilişkilendirilmektedir. Mebî‘-semen ayrımına göre şekillenen hukukî düzenlemelerden bazıları ön plana çıkmaktadır ki bunlardan ilki, mebî‘in, akit esnasında satıcının mülkiyetinde teslime elverişli bir biçimde hazır bulunmasının, akdin hukukî varlığı bakımından zorunlu olmasına karşılık aynı durumun semen bakımından zorunlu olmamasıdır. İkincisi, satıcının semen üzerindeki mülkiyetinin akitle birlikte istikrar bulmasına karşılık müşterinin mebî‘ üzerindeki mülkiyetinin ancak kabz ile istikrar bulmasıdır. Üçüncüsü, kabzdan önce satıcının semen üzerinde tasarrufta bulunmasının hukuken meşru olmasına karşılık müşterinin mebî‘ üzerinde tasarrufta bulunmasının meşru olmamasıdır. Sözü edilen hukukî düzenleme farklılıklarının açığa çıkmasında iki temel gerekçe bulunmaktadır. Bunlardan ilki, Hanefî hukukunda mebî‘in, akdin varlığının kendi varlığına bağlı olduğu unsur (şart); semenin de akdin sonucu (hükmü) olarak görülmesidir. İkincisi ise terminolojik içerikleri bakımından mebî‘in aynla semenin de deynle özdeşleştirilmesidir.
Keywords : İslam Hukuku, Hanefî Hukuku, Mebî‘, Semen, ʿAyn-Deyn Ayrımı