EBÛ HANÎFE'NİN İCTİHAD METODUNDA İSTİHSAN

Authors : Mehmet Dirik

Pages : 180-224

Doi:10.17859/pauifd.453882

View : 18 | Download : 14

Publication Date : 2018-12-29

Article Type : Research

Abstract :Naslar sınırlı, buna karşın hayatın olayları sınırsızdır. Sınırlı sayıdaki naslarla değişen ve gelişen sınırsız olayların dini emir ve yasakların öngördüğü biçimde tanzim edilmesi, reyle ictihadı gerekli kılmaktadır. Bu akli faaliyet; bazen nasların lafızlarının anlaşılmasında ve lafızlardan yola çıkarak çeşitli delalet yollarıyla nasların uygulama alanlarının belirlenmesinde, bazen de naslar ve mefhumlarından hareketle kanun koyucunun gayeleri doğrultusunda hüküm ve fetva verilmesinde gerçekleşir. Reyle ictihad, kıyas, istihsan, ıstıslah vb. çeşitli metotları içerir. Bu metotlardan istihsan, özellikle Hanefî düşüncesinde önemli bir yer tutar. Ebû Hanîfe, devraldığı fıkıh mirasını geliştirip kavramlaştırırken kıyası sıkça kullanmış, kıyas kullanımından kaynaklanan kusurları gidermek için de istihsan metodunu devreye sokmuştur. O, bu metodu ustaca kullanma ve muhtevasını belirleme bakımından istihsanın mimarı kabul edilir. Bu makalede Ebû Hanîfe’nin fıkıhtaki metodu ve bu metot içerisinde istihsanın bulunduğu konum ve işlevi hakkında bu kavramın fikri temelleri çerçevesinde ilgili örneklerden faydalanarak bir değerlendirme yapmak istenmektedir.
Keywords : Ebû Hanîfe, reyle ictihad, kıyas, istihsan