SABRİ F. ÜLGENER’İN METODOLOJİSİ, KAYNAKLARI VE BAZI KAVRAMLARINA DAİR ELEŞTİRİLER

Authors : Ergin Çağman

Pages : 93-118

Doi:10.14783/od.v12i45.1000020005

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2016-02-13

Article Type : Other

Abstract :Osmanl ı dönemi iktisat zihniyetine dair önde gelen ara ş t ı rmac ı lardan biri olan Sabri F. Ülgener, temelde Max Weber’in teorisine ba ğ l ı kalarak kapitalizmin niçin Osmanl ı devlet ve toplumunda ortaya ç ı kmad ı ğ ı n ı ara ş t ı rm ı ş t ı r. Weber modern kapitalizmin Avrupa’da ortaya ç ı kmas ı ndaki en önemli etken olarak Protestan ahlâk ı na vurgu yaparken, Ülgener de Osmanl ı dönemi zihniyetine e ğ ilerek Protestan- l ı k türü bir ahlâk ı n Osmanl ı toplumundaki izlerini sürmü ş tür. Netice itibar ı yla Ülgener, bu türden bir zihniyetin Osmanl ı toplumunda ortaya ç ı kmad ı ğ ı sonucuna ula ş m ı ş t ı r. Ülgener, zihniyet meselesiyle ilgili çal ı ş malar ı nda yöntemi, faydaland ı ğ ı kaynaklar ve kulland ı - ğ ı kavramlarla dikkat çekmi ş tir. Ülgener, anlay ı c ı yöntemden hareket etmi ş , ar ş iv kaynaklar ı yerine dönemin ahlâk, nasihat ve ş iirlerini ihtiva eden edebî türlerden faydalanm ı ş t ı r. Kavramlar aç ı s ı ndan da, bazen Bat ı literatüründeki rasyonalite ve Ortaça ğ gibi kavramlardan yo ğ un ş ekilde istifade etmi ş ; bazen de bizzat kendisinin özel anlam kazand ı rd ı ğ ı iktisat ahlâk ı -iktisat zihniyeti gibi kavramlar ı kullanm ı ş t ı r. Bu çal ı ş ma, Ülgener’in iktisadi zihniyetle ilgili ortaya koydu ğ u eserlerin bir hülasas ı n ı sunmay ı amaç- lamaktad ı r. Çal ı ş mada, Ülgener’in yöntemi, kulland ı ğ ı kaynaklar ve kavramlar ı ile ula ş t ı ğ ı sonuçlar ı n tutarl ı l ı ğ ı ve do ğ rulu ğ u ele ş tirel bir tarzda ele al ı nm ı ş t ı r. 
Keywords : Anlayıcı Yöntem, İktisat Ahlâkı-İktisat Zihniyeti, Rasyonalite, Ortaçağ