İstanbul’un İşgali’nden Lozan Barış Konferansı’na: Bıçakçızade İsmail Hakkı’nın Tarih-i Zafer’i

Authors : Ibrahim Sona, Dindar Negiş

Pages : 317-338

Doi:10.21021/osmed.1370366

View : 148 | Download : 128

Publication Date : 2023-12-15

Article Type : Research

Abstract :Edebiyat ve tarih, sosyal bilimler içerisinde birbirine en yakın disiplinler arasındadır. İki ilim dalının olaylara bakış açıları ve yaklaşımları farklı olsa da doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma konusunda birbirlerinden istifadeleri kaçınılmazdır. Edebî metinleri inceleyen bir araştırmacının, eserin ortaya konulduğu zamanın tarihî olaylarını bilme zorunluluğu olduğu gibi tarih araştırmacısının da incelediği bir olayı, devrinin yazılı kaynaklarında ararken edebî metinlere bakma gerekliliği bulunmaktadır. Araştırmalar, Osmanlı tarihi ve edebiyatına dair olduğunda bu zorunluluk daha belirgin hâle gelmektedir. Manzum ve mensur sayısız eserin yazıldığı Osmanlı dönemi metinleri içerisindeki fetihname, gazavatname, zafername ve cenknameler tarihî olayların edebiyatçı gözünden ele alındığı eserlerdir. Bu türden eserler içerisinde değerlendirmenin mümkün olduğu Bıçakçızade Hakkı’nın Tarih-i Zafer manzumesi mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün kalıbıyla yazılmış ve seksen üç bentten oluşan bir mütekerrir murabbadır. "Bin üç yüz kırk biri yâd et, bin üç yüz kırk biri yâd et” mısraının her bentte tekrarlandığı bu şiir, 1922 yılını hatırlamayı öğütlemektedir. İstanbul’un İşgali, Misak-ı Millî’nin kabulü, Yunanlılar başta olmak üzere Fransız, İngiliz ve İtalyanların eylemleri, İnönü Muharebeleri, Arap ayaklanmaları ve Emir Şerif Hüseyin isyanı, Kütahya Eskişehir Savaşları, Sakarya Muharebeleri, Londra Konferansları, Büyük Taarruz, İzmir Yangını, Mudanya Mütarekesi ve Lozan Konferansı şiirde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Tarih-i Zafer, tarihî olayların şiir hâlinde ifadesidir, üstelik şair olayların içerisindedir. Aynı zamanda eser, Millî Mücadele’nin Türk halkı üzerindeki etkisini göstermesi açısından da dikkat çekicidir. Çalışmada, zafername sayılabilecek Tarih-i Zafer’in tarihî yönden incelenerek bilim âleminin istifadesine sunulması amaçlanmıştır.
Keywords : Zafername, Bıçakçızade İsmail Hakkı, Tarih-i Zafer, Millî Mücadele, Lozan Konferansı