Geç Dönem Osmanlı’da Iskat-ı Cenini Yargılamak: Hukuki Düzenlemeler ve Toplumsal Yansımaları

Authors : Fatma Tunç Yaşar, Buşra Kütük

Pages : 202-228

Doi:10.21021/osmed.1347280

View : 184 | Download : 201

Publication Date : 2023-12-15

Article Type : Research

Abstract :Bu makale 19. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti’nin nüfus artışını teşvik etmek amacıyla uyguladığı pronatalist politikaların bir uzantısı olarak değerlendirilen ıskat-ı ceninin (çocuk düşürme) kontrol altına alınması, yasaklanması ve yargılanması meselesini Tanzimat Fermanı’nın ilanının akabinde gerçekleşen modernleşme ve reform süreçleri çerçevesinde ele almaktadır. Iskat-ı cenin Osmanlı arşiv belgelerinde gebeliğin sonlanması anlamında kullanılmakta olup bilerek ve isteyerek gebeliğe son verme (kürtaj) ile gebeliğin darp ya da sağlık sorunları gibi nedenlerle istemeyerek sonlanması (düşük) eylemlerinin her ikisini de kapsamaktadır. Osmanlı dünyasında siyasi iktidar ıskat-ı cenini çeşitli tedbirlerle kontrol altına almaya çalışmıştır. Bu çerçevede, 1838 tarihli resmi kurumların raporları ve ıskat-ı cenine sebep olan kimseler ile aracılık eden doktor, cerrah ve eczacıları cezalandıran 1858 Ceza Kanunnamesi Osmanlı siyasi otoritelerinin ıskat-ı cenin politikalarında önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu makale, 19. yüzyıl boyunca ıskat-ı cenini kontrol altına almak üzere yapılan hukuki düzenlemeleri, düzenlemelerin mahkemelerde nasıl uygulandığını ve ıskat-ı ceninin toplum tarafından nasıl algılandığını Meclis-i Vala kayıtları, süreli yayınlar ve edebi eserler üzerinden incelemekte, 19. yüzyıl öncesinde genellikle şikâyete bağlı olarak Osmanlı belgelerine yansıyan ıskat-ı ceninin yeni düzenlemelerle birlikte aile mahremiyeti alanından çıkarak hukuki yaptırımları olan toplumsal bir meseleye dönüştüğünü ileri sürmektedir.
Keywords : Iskat-ı cenin, kürtaj, Meclis-i Vala, pronatalist politikalar, 1858 Ceza Kanunnamesi