Gerây Hânedanına Mensup Bir Kadın Sultan: Kaya Sultân ve Muhallefâtı

Authors : Ahmet Doğan

Pages : 128-158

Doi:10.21021/osmed.1343265

View : 171 | Download : 209

Publication Date : 2023-12-15

Article Type : Research

Abstract :Kırım Yarımadası İlk Çağlardan itibaren Türk topluluklara ev sahipliği yapmış olan bir coğrafyadır. Bu coğrafyada kurulmuş en önemli devletlerden biri Kırım Hanlığıdır. Hacı Gerây tarafından kurulan hanlık, 1475 yılında Osmanlı Devleti egemenliğine girmiş ve bu tarihten 1774 yılına kadarda Osmanlı tarafından nasb olunan hanlar tarafından yönetilmiştir. Bu süre zarfı içerisindeki en önemli hanlardan biri de I. Selim Gerây Han’dır. Selim Gerây gibi evlatları da Kırımlılar tarafından çok sevilmişlerdir. Oğulları, hanlık ve Kalgay sultânlık makamlarına getirilmiştir. Kızlarından biri olan Kaya Sultân da Kırımlılar tarafından sevilen ve itibar edilen biri olmuştur. Kaya Sultan, I. Selim Geray Han’ın kızı olması hasebiyle sultan olarak anılmış olmakla birlikte aynı zamanda hanın kız kardeşi olması nedeniyle de hanikedir. Kaya Sultan da birçok han kızı gibi Karaçi beyleriyle evlendirilmiştir. Kocası, Karaçi beylerinin en güçlüsü ve zenginlerinden biri olan Şirin sülalesine mensup Seferşah Mirza’dır. Annesi ise Gülendam Bikeç’tir. Kaya Sultan vefat ettiğinde sadece Bahadırşah Mirza adında bir oğlu vardı. Kaya Sultan, döneminin en güçlü kadınlarından biridir. Bu çalışmada, onun vefâtından sonra geride bıraktığı muhallefâtı incelenerek 18. yüzyılda bölgede yaşayan kadınların mal varlıkları ve sahip oldukları haklar değerlendirilecektir. Bu çalışmayla birlikte; Kırım tarihi, Kırım’da kadınların yönetimdeki etkisi ve sahip oldukları ekonomik ve yönetsel haklar irdelenerek tarih çalışmalarına katkı sağlanmış olunacaktır.
Keywords : Kırım Hanlığı, Kadın, Kaya Sultan, Muhallefât, Yönetim.